Cập nhật chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế IFRS

- Theo ông, kinh nghiệm nào của các nước đang phát triển trong việc áp dụng IFRS có thể phù hợp đối với Việt Nam?

- Theo con số gần nhất, 119 quốc gia trên thế giới đã thông qua khuôn khổ IFRS cho báo cáo tài chính của các tổ chức được niêm yết tại các nước này. Nhiều quốc gia trong số đó đã triển khai việc áp dụng IFRS, bao gồm Singapore, Malaysia, Philippines và Campuchia. Nhiều quốc gia khác trong đó có Việt Nam và Indonesia cũng đang tiến dần với việc áp dụng IFRS.

Việc triển khai thực hiện IFRS luôn có những thách thức do đây là một khuôn khổ chuẩn mực chi tiết và phức tạp. Nó đòi hỏi sự nỗ lực để đảm bảo có được đội ngũ kế toán có trình độ phù hợp nhằm hỗ trợ việc chuẩn bị báo cáo tài chính theo chuẩn IFRS. Ngoài ra, đây cũng là nhu cầu cần thiết đối với các kiểm toán viên. Hơn nữa, việc có được một khung giám sát và tuân thủ mạnh mẽ là điều quan trọng để đảm bảo triển khai và áp dụng thành công IFRS.

- Việc áp dụng IFRS đem đến những thách thức gì?

- IFRS là một khuôn mẫu phát triển liên tục với hàng loạt các bản thảo chuẩn mực mới sẽ sớm có hiệu lực. Các doanh nghiệp và kiểm toán viên cần am hiểu và nắm vững những quy định mới này. Các quốc gia đang tiến tới áp dụng IFRS cũng như các nước đã thiết lập hệ thống báo cáo tài chính theo chuẩn IFRS đều phải đối mặt với các thách thức này.

Bên cạnh thách thức chung là các vấn đề riêng tùy theo từng quốc gia. Ví dụ như Malaysia, một quốc gia có nền nông nghiệp phát triển mạnh, việc áp dụng các yêu cầu kế toán dựa trên chuẩn IFRS trước đây vào lĩnh vực nông nghiệp rất phức tạp và khó khăn. Vấn đề này đã được giải quyết bởi Hội đồng chuẩn mực Kế toán quốc tế (IASB), mở đường cho các nước như Malaysia tiến tới áp dụng toàn bộ IFRS.

- Là ngôn ngữ báo cáo tài chính phổ biến dành cho các doanh nghiệp niêm yết, khuôn mẫu IFRS đã có những thay đổi gì để đảm bảo đáp ứng nhu cầu thông tin của người dùng?

- Hội đồng chuẩn mực Kế toán quốc tế (IASB) có trụ sở tại London chịu trách nhiệm cập nhật khuôn mẫu IFRS thông qua một số dự án. Một số dự án nhỏ được thực hiện để sửa đổi về mặt kỹ thuật nhằm tổ chức hợp lý hóa IFRS hiện tại, trong khi các dự án lớn được tiến hành để thay đổi đáng kể báo cáo tài chính theo chuẩn IFRS. Một điều đáng chú ý là gần đây, IASB đã tiến hành ba dự án lớn dẫn đến việc công bố ba tiêu chuẩn kế toán mới.

Dự án đầu tiên được hoàn thành gần đây có liên quan đến các công cụ tài chính. Kể từ khi khủng hoảng tài chính toàn cầu làm rung chuyển các thị trường tài chính năm 2009, cách thức mà các báo cáo tài chính đo lường và trình bày các công cụ tài chính hiện nay được coi là không đầy đủ và thỏa đáng.

Tiêu chuẩn mới, IFRS 9 về các công cụ tài chính phản ánh nhiều kỹ thuật đo lường mới, trong đó có phương pháp tiếp cận mới để đo lường các khoản vay gọi là "mô hình tổn thất tín dụng dự đoán". Theo mô hình này, giá trị hiện tại của các khoản vay nợ cần được liệt kê trong một số trường hợp khi có xác suất khách hàng không trả được nợ cho khoản vay.

Việc tiêu chuẩn mới về ghi nhận doanh thu, IFRS 15 được công bố là kết quả từ dự án lớn thứ hai mà IASB vừa hoàn thành. Tiêu chuẩn mới dần bỏ qua mô hình ghi nhận doanh thu "chuyển giao rủi ro và lợi ích" trước đây. Tiêu chuẩn mới này được dựa trên việc chuyển giao quyền kiểm soát hàng hóa và dịch vụ thông qua việc thực hiện các nghĩa vụ hợp đồng.

Dự án cuối cùng liên quan đến kế toán cho thuê. Ứớc tính có khoảng 85% tài sản cho thuê trị giá 3.300 tỷ đô không được hạch toán vào bảng cân đối tài sản của công ty. Chuẩn mực IFRS 16 về thuê tài sản mới được ban hành nhằm mục đích giải quyết vấn đề này, bằng cách yêu cầu các khoản thuê tài sản vào bảng cân đối của công ty. Điều này sẽ cho phép các nhà đầu tư và những người khác có được một bức tranh đầy đủ hơn về các tài sản một công ty sử dụng, bao gồm cả những tài sản thông qua các thỏa thuận thuê.

- Có một số quan điểm cho rằng chỉ báo cáo tài chính là chưa đủ để thông tin tới các bên có liên quan về tình hình hoạt động và vị thế của một công ty. Vậy, các khung báo cáo khác mà các công ty cần xem xét để đưa ra các thông tin chuẩn xác với cổ đông của họ là gì?

- Các nhu cầu thông tin của người dùng thay đổi theo thời gian. Trong khi báo cáo tài chính vẫn tiếp tục cung cấp một lượng lớn các thông tin thì những bên có liên quan vẫn tiếp tục yêu cầu các thông tin phù hợp và xác đáng.

Ví dụ như các thông tin tường thuật có trong báo cáo gửi ban giám đốc về thành tựu của công ty, các rủi ro và triển vọng trong tương lai có thể cung cấp cho các bên có liên quan những thông tin hữu ích về đường hướng của công ty. Ngoài các báo cáo tài chính định kỳ, một số quốc gia như Australia đã thực hiện "cơ chế công bố liên tục", yêu cầu các doanh nghiệp niêm yết thông báo cho các thị trường về những diễn biến quan trọng khi chúng xảy ra.

Có một số hình thức báo cáo cơ bản mới nhằm tìm cách cung cấp cái nhìn toàn diện về giá trị tạo ra bởi một doanh nghiệp. Khuôn khổ báo cáo hợp lý là một trong những sáng kiến như vậy, cung cấp thông tin về các hình thức vốn khác nhau, bao gồm cả vốn tài chính được doanh nghiệp sử dụng trong việc tạo ra giá trị cho các cổ đông của doanh nghiệp.

- CPA Australia có thể làm gì để hỗ trợ Việt Nam tiến đến việc áp dụng IFRS trong tương lai gần?

- Một khi Việt Nam tiến dần đến việc thừa nhận và áp dụng cơ chế báo cáo dựa trên chuẩn IFRS, thị trường cũng cần có những điều chỉnh để thích ứng. CPA Australia có thể hỗ trợ trong việc phát triển các kỹ năng và năng lực cần có trong việc triển khai áp dụng IFRS.

CPA Australia là một trong những tổ chức nghề nghiệp kế toán lớn với 155.000 hội viên đang làm việc tại 118 quốc gia trên toàn thế giới, trong đó, hơn 25.000 hội viên làm việc ở các vị trí lãnh đạo cấp cao. Tập đoàn cung cấp chứng chỉ chuyên môn cao cấp dựa trên các chuẩn đào tạo kế toán và thực hành tốt được công nhận trên toàn cầu. Tiêu chuẩn chuyên môn này bao gồm chương trình báo cáo tài chính hoàn toàn dựa trên IFRS.

CPA Australia cũng có thể mở ra cơ hội học tập trực tuyến để hỗ trợ phát triển những khả năng cần thiết và người học có thể truy cập ở bất cứ đâu bất cứ đâu. Bên cạnh chứng chỉ kế toán theo tiêu chuẩn quốc tế, tập đoàn còn có những nghiên cứu chuyên sâu và nhiều sáng kiến mang tính đột phá về tư duy. Điều này thể hiện qua đóng góp liên tục của CPA Australia với những nhà hoạch định luật pháp và người đặt ra các chuẩn mực về việc phát triển các tiêu chuẩn và quy định nhằm đáp ứng tốt nhất nhu cầu của hội viên và các bên liên quan.

Các chuyên gia chính sách và chuyên môn của CPA Australia cũng thường xuyên trao đổi với đối tác quan trọng, trong đó có Bộ Tài chính Việt Nam để chia sẻ các thông tin và kinh nghiệm có lợi cho cả hai tổ chức.

Nguyễn Trọng