Vì sao VEAM ế 18 triệu cổ phần?
Được coi là vụ IPO hấp dẫn nhất của Việt Nam trong năm 2016, bởi nhờ nắm giữ cổ phần tại các đại gia ngành xe máy, ô tô như Toyota, Honda, Ford VN, nhưng Tcty Máy động lực và Máy Nông nghiệp VN (VEAM) không thể bán hết cổ phần trong đợt chào bán cổ phần lần đầu ra công chúng ngày 29/08 vừa qua. Vì sao ?
[caption id="attachment_32139" align="aligncenter" width="588"]
Cơ cấu cổ đông của VEAM[/caption]
Là DNNN hoạt động trong lĩnh vực chế tạo động cơ, máy nông nghiệp và đang chiếm 15 -25% thị phần nội địa. Ngoài ra, Tcty này còn có nhà máy lắp ráp xe tải tại Thanh Hóa với công suất 33.000 xe mỗi năm.
Sở hữu cổ phần của nhiều liên doanh lớn
Theo báo cáo tài chính, mỗi năm VEAM được chia lượng tiền mặt khá lớn từ sở hữu cổ phần của các liên doanh. Năm 2015, Tcty nhận được 2.676 tỷ đồng lợi nhuận từ Honda, 678 tỷ đồng từ Toyota. Số tiền VEAM nhận được mỗi năm tùy thuộc vào chiến lược phát triển, mở rộng của các liên doanh mà VEAM nắm giữ cổ phần. Ngoài việc được chia tiền mặt lớn, giá trị khoản đầu tư của VEAM cũng tăng mạnh. Tổng vốn bỏ vào các liên doanh ban đầu là 558 tỷ đồng, đến nay được CTCK SHS định giá khoảng 11.628 tỷ đồng.
Theo báo cáo của Cty mẹ năm 2015, lợi nhuận từ Cty liên kết của VEAM đã lên tới 3.400 tỷ đồng. VEAM còn là nhà cung cấp phụ tùng, thiết bị phụ trợ cho các nhà sản xuất ô tô, xe máy, sản xuất, lắp ráp xe tải và xe chuyên dụng thông qua các Cty Honda, Piaggio, Yamaha… Với năng lực hiện thời, VEAM có thể sản xuất được các chi tiết phần khung, động cơ…
Theo bản công bố thông tin lần đầu ra công chúng, liên doanh Honda và Toyota VN của VEAM đang hoạt động rất hiệu quả. VEAM chiếm 30% tại liên doanh Honda VN và 20% tại liên doanh Toyota VN, đây là khoản đầu tư sinh lời hiệu quả rất cao mà nhiều DN không có được.
Trên thị trưởng xe máy, Honda VN chiếm 70% thị phần. Với thị trường ô tô 3 liên doanh Toyota, Honda, Ford VN chiếm 35% thị phần xe hơi tại VN.
Ế 18 triệu cổ phần khi IPO
Theo phương án IPO đã được phê duyệt, ngày 29/08/2016 VEAM tiến hành chào bán ra công chúng 167 triệu cổ phần, chiếm 12,57% vốn điều lệ, với mức giá khởi điểm ban đầu là 14.290 đồng/cổ phần.
Theo đó, vốn điều lệ của VEAM là 13.288 tỷ đồng tương đương 1.328.800.000 cổ phần. Vốn Nhà nước là 677.688.000 cổ phần, chiếm 51%; cổ phần ưu đãi bán cho người lao động 5.669.100 cổ phần, chiếm 0,43%; các nhà đầu tư qua đấu giá 167.074.900 cổ phần, chiếm 12,57%; nhà đầu tư chiến lược 478.368.000 cổ phần, chiếm 36% vốn điều lệ.
Về định hướng phát triển sau CPH, Cty mẹ sẽ đảm trách vai trò đầu mối chiến lược, điều phối các nguồn lực và đầu tư tài chính; đồng thời thoái vốn tại các Cty ngoài ngành và các Cty hoạt động không hiệu quả; đầu tư theo chiều sâu vào các Cty con, các ngành kinh doanh VEAM có thế mạnh.
Theo báo cáo đã được kiểm toán, kết thúc năm 2015, tổng tài sản của VEAM ở mức 13.250 tỷ đồng, tăng gấp hơn 2 lần so với hồi đầu kỳ. Trong đó tài sản dài hạn tăng gấp 3 lần từ 3078 tỷ đồng lên 9948 tỷ đồng, tập trung chủ yếu vào khoản đầu tư tài chính dài hạn với tổng giá trị hơn 8219 tỷ đồng, gồm 2171.7 tỷ đồng đầu tư vào Cty con và 6034 tỷ đầu tư vào Cty liên kết.
Tại thời điểm 31/03/2016, VEAM có 12 Cty con, trong đó có 5 Cty sở hữu 100% vốn và 7 Cty sở hữu từ 51% đến 89% vốn. VEAM cũng có 9 Cty liên kết với tỷ lệ sở hữu từ 18 đến 49%.
Trước những ưu thế vượt trội của mình, rất nhiều nhà đầu tư cho rằng cổ phiếu của VEAM rất hấp dẫn nhà đầu tư trong phiên chào bán lần đầu ra công chúng. Thế nhưng ngược lại, theo tổng hợp kết quả bán đấu giá, trong phiên chào bán vừa qua VEAM chỉ bán được 89,5% cổ phần, tương ứng với 149,5 triệu cổ phần. Mức giá cao nhất đạt 16520 đồng, thấp nhất là 14290 đồng. Bình quân giá bán đạt 14.291 đồng. Tổng giá trị thu về của phiên IPO chỉ đạt khoảng 2.136 tỷ đồng.
Kết quả cũng cho thấy một tổ chức trong nước đã chi tới gần 1.100 tỷ đồng để mua gần 80 triệu cổ phiếu. Nhà đầu tư nước ngoài đã mua 30 triệu cổ phần. Như vậy, VEAM vẫn còn khoảng hơn 18 triệu cổ phần chưa được bán hết trong đợt IPO này. Theo các chuyên gia, đây là sự cố có lẽ VEAM không nghĩ tới.
Những thách thức sau IPO
Theo phân tích của nhiều chuyên gia, thu hút nhà đầu tư nhờ sở hữu cổ phần tại các “đế chế” ngành ô tô – xe máy, song ngành nghề kinh doanh cốt lõi của VEAM là chế tạo động cơ, máy nông nghiệp đang bị cạnh tranh khốc liệt bởi hàng Trung Quốc. Thêm nữa, đợt IPO của VEAM có quy mô lớn, đòi hỏi lượng vốn không nhỏ nên thị trường nên khó có thể hấp thụ hết ngay. Dự kiến sau cổ phần hóa, vốn điều lệ của Cty tăng lên 13288 tỷ đồng.
Theo các chuyên gia riêng với thị trường xe máy tại VN, tạm thời sẽ ổn định đến năm 2020, sau đó giảm dần tiêu thụ do xu hướng hạn chế sử dụng xe máy trong thành phố và tiến đến xe máy sẽ bão hòa và không sử dụng. Điều này sẽ ảnh hưởng trưc tiếp tới phần vốn mà VEAM liên doanh với Honda.
Về ngành sản xuất các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ, đây là lĩnh vực then chốt, mũi nhọn và có triển vọng lớn, được nhà nước khuyến khích. Tuy nhiên, các sản phẩm này của VEAM cũng chịu cạnh tranh gay gắt từ thị trường Trung Quốc và VN mở cửa hội nhập. Đây chính là thách thức sau IPO của VEAM và cũng là nguyên nhân khiến các nhà đầu tư ngần ngại khi đổ hết tiền vào canh bạc cổ phiếu VEAM
Theo ông Bùi Hữu Chuyện -Chủ tịch Hội đồng quản trị VEAM khẳng định Honda, Toyota, Ford VN đều kinh doanh ổn định và đạt tăng trưởng doanh thu cao trong nhiều năm qua. Lợi nhuận trước thuế năm 2015 của Honda khoảng gần 12.000 tỷ đồng, trong khi Toyota khoảng 4.700 tỷ đồng. Tuy nhiên, trong dài hạn thì hội nhập là một trở ngại lớn khi thuế ôtô năm 2018 sẽ về 0%, ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu của liên doanh. Đây cũng chính là thách thức khiến cho cổ phần của VEAM trong liên doanh sẽ sụt giảm.
Cổ phiếu VEAM vẫn không thực sự hấp dẫn đối với nhà đầu tư nếu nhìn vào kết quả phiên IPO này. Theo lý giải từ các chuyên gia phân tích chứng khoán, ngành sản xuất ô tô chịu sự cạnh tranh mạnh về giá khi thuế nhập khẩu ô tô từ các nước ASEAN theo lộ trình sẽ giảm xuống còn 0% vào năm 2018. Điều đó cho thấy hoạt động liên doanh, liên kết nhiều khả năng sẽ không còn mang lại nguồn lợi khổng lồ cho VEAM.
Trong khi đó, theo kế hoạch, sau IPO, VEAM đặt kế hoạch trong giai đoạn 2016 – 2019, lợi nhuận sau thuế sẽ giảm từ 3500 tỷ đồng năm 2016 xuống 3100 tỷ đồng năm 2017, 2300 tỷ đồng năm 2018 và 2400 tỷ đồng năm 2019 với mức cổ tức tương ứng mỗi năm sụt giảm là 18%, 16%, 12% và 13%…
Rõ ràng đây là những mục tiêu khiến VEAM khó lòng đạt được khi thị trường ô tô, xe máy trong giai đoạn tới bão hòa. Ngay cả bản thân VEAM cũng nhận thức được vấn đề này…Do vậy, VEAM bị ế 18 triệu cổ phiếu cũng là điều dễ hiểu – Ông Nguyễn Hữu Thanh, chuyên gia kiểm toán KPMG phân tích…
Theo DĐDN
