Vá lỗ hổng “quy trình” thoái vốn DNNN
Nhằm cải thiện những quy định chưa phù hợp dẫn đến thiếu minh bạch và có khả năng thất thoát vốn của DNNN trong quy trình CPH và thoái vốn DN, Dự thảo Nghị định về chuyển DN do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ sang CTCP đang được lấy ý kiến trên thị trường được kì vọng sẽ vá được những lỗ hổng đang tồn tại.
[caption id="attachment_21396" align="aligncenter" width="660"]
SCIC đã chốt phương án chọn nhà thầu tư vấn bán 9% vốn điều lệ của Vinamilk vào đầu tháng 10/2016 [/caption]
CTCP Sữa VN (Vinamilk) là một trường hợp điển hình về việc chuyển DNNN sở hữu 100% vốn điều lệ sang CTCP, đại chúng đến niêm yết một cách thành công.
Thoái vốn thận trọng, nhìn từ trường hợp Vinamilk
Quá trình CPH của Vinamilk diễn ra khá sớm và đây lại là 1 DN thuộc top chiếu trên về vốn hóa thị trường trong khi nhà nước vẫn nắm tỷ lệ sở hữu lớn (SCIC sở hữu 44,7% cổ phần VNM). Trong danh mục 120 DN do SCIC dự kiến thoái vốn trong năm nay, Vinamilk không có mặt, mặc dù đây là 1 trong những DN trực tiếp có tên trong danh sách Chính phủ yêu cầu lên kế hoạch thoái vốn ngay ở năm 2015.
Dù không có tên trong danh sách, không có nghĩa SCIC tiếp tục “bình chân như vại” nhằm nắm giữ cổ phần lâu hơn nữa “con bò sữa” đắt giá của mình. Trong động thái mới nhất sau khi báo cáo Bộ Tài chính, SCIC đã chốt phương án chọn nhà thầu tư vấn bán 9% vốn điều lệ của Vinamilk do SCIC đại diện chủ sở hữu vào đầu tháng 10/2016. Các đơn vị tư vấn để bán cổ phần là Liên danh tư vấn gồm Cty Morgan Stanley Asia (Singapore) Limited (Morgan Stanley), CTCP Chứng Khoán Sài Gòn (SSI), VinaCapital, trong đó Morgan Stanley là tư vấn đứng đầu Liên danh. Theo SCIC, việc lựa chọn Liên danh tư vấn được thực hiện theo quy định của Luật đấu thầu. Liên danh tư vấn sẽ tư vấn tổng thể phương án bán vốn, định giá khởi điểm…
Như vậy, đây có lẽ sẽ là một trong những hợp đồng tư vấn bán vốn đầu tiên có sự hiện diện của các tổ chức mang tính liên danh trong quá trình CPH và thoái vốn nhà nước từ xưa đến nay, với sự hội tụ là những tổ chức lớn trên thị trường.
Theo các chuyên gia thì SSI, Morgan Stanley và Vina Capital là những định chế tài chính, tổ chức đầu tư lớn trong nước và toàn cầu. “Khả năng thu hút các đối tác có tiềm lực tài chính, có nhu cầu quan tâm đến việc đầu tư cổ phiếu đắt giá của thị trường chứng khoán VN là Vinamilk, với việc đem lại hiệu quả bán vốn tốt nhất cho SCIC và hiệu quả cho chính đơn vị được SCIC thoái vốn, qua các đối tác tư vấn nội ngoại uy tín, sẽ rất lớn” – Một chuyên gia khẳng đinịnh.
Nhìn ở góc độ này, có thể thấy việc tìm kiếm người mua qua những đối tác tư vấn lớn và uy tín, sẽ có giá trị “bảo lãnh” cho quy trình thoái vốn DNNN một cách hiệu quả hơn là nhà nước tự “rao bán”. Đây cũng là kinh nghiệm mà các DN niêm yết đầu ngành khi rao bán trái phiếu phát hành nợ ở thị trường quốc tế như Vietcombank, Vingroup, Vietinbank… đã thực hiện. Điều đó cũng loại trừ nguy cơ bán vốn nhà nước thiếu thận trọng, ào ào, có thể mang lại dự phóng nguồn thu bất thành như nhiều trường hợp đã diễn ra.
Minh bạch quy trình
Cách thức mà SCIC đang thực hiện ở Vinamilk, cũng là bước thực hiện một trong những nội dung quy định trong Dự thảo Nghị định về chuyển DN 100% vốn nhà nước sang cổ phần: Có sự tư vấn, định giá của các tổ chức độc lập. Ông Hoàng Văn Thu – Phó Cục Trưởng Cục Tài chính, Bộ Tài chính cho biết, một trong những cải thiện về quy định nhằm vá lỗ hổng thất thoát vốn nhà nước và tăng độ minh bạch trong CPH và thoái vốn, là tới đây, các tổ chức tư vấn định giá sẽ xuất hiện nếu đạt các tiêu chí, bao gồm cả tổ chức nước ngoài có dịch vụ này tại VN.
Như vậy, sự hiện diện của đa tổ chức và đặc biệt các tổ chức nước ngoài khi tư vấn định giá giá trị DN là một sự đổi mới trong việc mở cửa cho nhiều đơn vị tiếp cận “bức tranh thực” của các DN khi CPH, bán vốn. Đây là bước “đột mở” mắt xích vướng mắc lâu nay của nhà đầu tư… Bên cạnh đó, Dự thảo cũng có những cải thiện quy định mới “đắt giá” cho CPH như tăng điều kiện đối với xác định nhà đầu tư chiến lược và phương thức chọn nhà đầu tư chiến lược phải thực hiện qua đấu giá công khai phương thức bán thỏa thuận như trước đây. Đặc biệt, số lượng nhà đầu tư chiến lược tại mỗi DN không còn bị khống chế ở con số ba đơn vị như lâu nay…
Có một điểm mà trong quy định mới của dự thảo, nếu được áp dụng, chưa biết có cản trở dòng vốn chảy vào các DN cần CPH và thoái vốn hay không là xác định đối tác chiến lược phải có cùng ngành nghề kinh doanh chính với DN bán vốn. Điều này hàm nghĩa các quỹ đầu tư, tổ chức đầu tư tài chính sẽ chỉ là nhà đầu tư thông thường. Xét lý thuyết, theo ông Phạm Viết Muôn, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ khẳng định rất phù hợp với mục tiêu cổ phần hóa DNNN: Hướng đến cải thiện và nâng cao năng lực quản trị của DN. Nhưng theo một chuyên gia, ở góc độ thực tiễn VN, với các hàng hóa là DNNN đang cổ phần và thoái vốn, không phải món hàng nào cũng hấp dẫn và được các DN kinh doanh quan tâm. Bên cạnh đó, nhiều tổ chức đầu tư tuy là đầu tư tài chính, nhưng cũng đầu tư dài hạn và có tiếng nói trong chiến lược phát triển doanh nghiệp để đi đến niêm yết, giúp chính họ có quá trình thoái vốn hiệu quả nhất. Quy định này theo đó liệu có cho các quỹ đầu tư dài hạn – những đối tác chiến lược ở góc độ tài chính bị “ra rìa”?
Một ví dụ cụ thể hơn, Sabeco hiện có 7 công ty, tập đoàn nước ngoài đánh tiếng sẽ đăng ký mua cổ phần Nhà nước khi thoái vốn, trong đó có các thương hiệu lớn như: Thai Beverage và Singha (Thái Lan), Kirin và Asahi (Nhật Bản), Heineken (Hà Lan), Anheuser-Busch (Mỹ) và một số quỹ đầu tư khác. Trong trường hợp Dự thảo Nghị định được áp dụng sớm, rõ ràng cơ hội sẽ chỉ còn thuộc về những thương hiệu F&B quốc tế và sẽ không có quỹ đầu tư nào được chen chân ở vai “đối tác chiến lược”. “Ai dám khẳng định mọi đối tác cùng ngành này sẽ mang đến lợi thế cho Sabeco hay ngược lại DN cũng sẽ đánh đổi những lợi ích nhất định cho đối tác chiến lược trong tương lai; trong khi với những DN tốt, có năng lực quản trị nhất định, việc thoái vốn Nhà nước đạt hiệu quả thu tiền cũng cần tính đến việc bảo vệ vị thế doanh nghiệp?”, ông này nói.
Theo Lê Mỹ Enternews
