4 kiến giải phát triển bền vững ĐBSCL của World Bank

Để tận dụng đầy đủ tiềm năng phát triển của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, việc tối ưu hóa mối liên kết giữa các địa phương rõ ràng là cần thiết, đặc biệt trong quản lý đất đai, sử dụng nguồn nước, kết nối hạ tầng.

Đây là một trong bốn nội dung chính kiến giải của ông Ousmane Dione - Giám đốc Quốc gia Ngân hàng thế giới tại Việt Nam (World Bank) trong khuôn khổ Hội nghị định hình chuyển đổi mô hình phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu được tổ chức mới đây.

Hội nghị là một diễn đàn quan trọng để tiếp tục củng cố nền tảng cho chương trình phát triển lâu dài, bền vững vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Hơn nữa, đây thực sự sẽ là một bước ngoặt quan trọng vì xu hướng tăng trưởng của Việt Nam tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Chuyển sang mô hình dài hạn và đa ngành

Thời gian gần đây, Đồng bằng sông Cửu Long đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi hạn hán, ngập mặn. Chỉ riêng năm nay, ngập úng nặng nề tại khu vực ven biển và xói lở ven sông đã ảnh hưởng đến cuộc sống của những cộng đồng gặp nhiều nguy cơ trên khắp khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Trước thực tế này, ông Dione kiến giải 4 nguyên tắc, trong đó chú ý sự thay đổi cơ bản từ cách làm ngắn hạn, hạn chế trong ngành nghề sang mô hình dài hạn, đa ngành, có khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu.

Một là, bắt buộc phải tính đến yếu tố nguy cơ, bất định. Cụ thể, Đồng bằng sông Cửu Long nằm ở cao độ thấp nên biến đổi khí hậu cùng các ảnh hưởng của nó (thừa nước, thiếu nước, nước không bảo đảm vệ sinh và các hậu quả đi kèm) sẽ tiếp tục làm trầm trọng thêm những vấn đề về sử dụng nguồn nước và đất đai. Tính đến các yếu tố bất định như các ảnh hưởng ở thượng nguồn và hạ nguồn, cũng như yếu tố bất định do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu.

Hai là, nâng cao hiệu quả và hiệu suất. Việt Nam đã có những cam kết chắc chắn về nâng cao hiệu quả xử lý các vướng mắc về tài chính, do vậy, tăng cường hiệu quả, hiệu suất sử dụng các nguồn tài chính sẽ càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. Tình trạng phân tán ngân sách, đầu tư hiện nay cũng như sự thiếu hiệu quả trong việc xây dựng những môi trường thuận lợi đang cản trở tiềm năng tăng trưởng chung của Đồng bằng sông Cửu Long.

Ba là, coi trọng liên kết vùng. Để tận dụng đầy đủ tiềm năng phát triển của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, tối ưu hóa mối liên kết giữa các địa phương rõ ràng là cần thiết, đặc biệt trong quản lý đất đai, sử dụng nguồn nước, kết nối hạ tầng.

Bốn là, tận dụng tốt các lợi thế so sánh. Phần phía trên của khu vực dịch chuyển theo hướng thâm canh lúa nhưng đổi lại là thiệt thòi khi mất đi nguồn lợi do diện tích cánh đồng thu hẹp, trong khi đó, các khu vực ở ven biển lại đang đối mặt với tình trạng ngập mặn, sạt lở ngày càng tăng.

Để tạo chuyển biến về sinh kế và đáp ứng nhu cầu về hạ tầng ở vùng thượng Đồng bằng sông Cửu Long cần phải chú trọng vào phát triển nông nghiệp lúa nước và hạn chế ngập úng. Mặt khác, các khu vực ven biển cần phát triển sản xuất, kinh doanh ở những địa bàn nước lợ để thích ứng với tình hình ngập mặn ngày càng tăng. Nếu tận dụng được yếu tố lợi thế nhờ quy mô, các tiểu vùng của khu vực sẽ nâng cao được sức cạnh tranh, tham gia được vào các chuỗi giá trị toàn cầu, để từ đó tăng thu nhập, tìm được cơ hội phát triển các nguồn sinh kế bền vững cho người dân địa phương.

Cần pải hành động

Chỉ số thành công trong việc đổi mới mô hình phát triển cho Đồng bằng sông Cửu Long sẽ không chỉ xác định được dựa trên thiết kế mô hình, mà sẽ được xác định cụ thể hơn từ những hoạt động thực tế với các kết quả cụ thể.

Ông Dione cho rằng “Chuẩn bị là yếu tố then chốt, nhưng điều còn quan trọng hơn là phải có cách làm thực tế”.

“Sự đổi mới cần thiết cho Đồng bằng sông Cửu Long sẽ là cả một chặng đường nhưng có một điều rõ ràng là càng chờ đợi lâu trước khi thực hiện những đổi mới đó thì cái giá phải trả vì không có hành động cần thiết sẽ càng cao”, ông Dione cho biết thêm.

Đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam đang trong giai đoạn đã đi tới điểm cực hạn. Các quyết định, phương án đầu tư hạ tầng, đầu tư sinh kế Việt Nam thực hiện hôm nay có thể sẽ để lại những ảnh hưởng không thể đảo ngược về lâu dài.

Theo đó, đại diện World Bank cũng cho biết sẽ đồng hành cùng Chính phủ Việt Nam trong việc hợp tác, củng cố các nền tảng cần thiết giữa nghiên cứu khoa học và quy trình ra quyết định để điều chỉnh, áp dụng phù hợp các khái niệm mới nhằm bảo đảm lợi ích toàn cầu và bảo tồn được di sản chung. "Tạo chuyển biến cho Đồng bằng sông Cửu Long là mối quan tâm lớn không chỉ của Việt Nam mà của toàn khu vực Châu thổ sông Mêkông". - đại diện World Bank khẳng định.