Vì sao ngân hàng khó huy động tiền gửi dù liên tục tăng lãi suất?

Trong báo cáo cập nhật về thị trường tiền tệ mới phát hành, Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) cho biết, mặc dù tình hình thanh khoản có dịu lại xét chung toàn hệ thống, tuy nhiên cuộc đua tăng lãi suất huy động trở nên nóng hơn trong tháng qua. Điều này được kích hoạt bởi các vụ việc liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp.

Theo đó, các NHTM cổ phần tư nhân đã điều chỉnh tăng lãi suất rất mạnh trong tháng qua. Ví dụ, Techcombank đã nâng lãi suất thêm 0,5-1,5 điểm % tất cả các kỳ hạn gửi tiền trong tháng 10 và tháng 11, mức tăng mạnh nhất là ở kỳ hạn 6 tháng và 12 tháng. Mức lãi suất huy động trên 10%/năm đã xuất hiện ở một số ngân hàng top dưới như NCB và SaigonBank.

Trong khi đó, các NHTM cổ phần Nhà nước ít chịu áp lực huy động hơn và chỉ ghi nhận một lần tăng lãi suất trong tháng 10 sau quyết định nâng lãi suất điều hành của NHNN.

VDSC cho rằng nhu cầu vốn đáp ứng hoạt động kinh doanh và thanh toán thời điểm cuối năm kết hợp với áp lực từ việc rút vốn khỏi kênh đầu tư trái phiếu doanh nghiệp sẽ khiến cho vòng xoáy tăng lãi suất huy động tiếp diễn, kéo theo lãi suất cho vay tăng vượt qua mức trước đại dịch dù nền kinh tế chỉ mới vừa phục hồi sau Covid-19. Mức lãi suất cho vay thả nổi đối với khoản vay tiêu dùng (mua nhà, mua xe) hiện lên đến 15-16%/năm, lãi suất cho vay khách hàng doanh nghiệp phổ biến cũng đang là 11-12%, đặt trong bối cảnh nguồn cung tín dụng hạn hẹp.

Mặt khác, dù lãi suất huy động tăng rất nhanh trong hai tháng gần đây, tuy nhiên, huy động vốn trong trong nền kinh tế vẫn tăng rất chậm. 

Tính đến cuối tháng 10/2022, huy động vốn ước tăng 4,8% so với đầu năm, cao hơn mức tăng 4,3% cuối tháng 9/2022. Xét về số tuyệt đối, huy động vốn tháng 10 chỉ tăng thêm 50.383 tỷ đồng so với mức tăng 95.210 tỷ đồng của tháng trước.

Theo VDSC, một số nguyên nhân khiến huy động vốn tăng chậm gồm sức khoẻ doanh nghiệp suy giảm, sự chững lại của kênh bất động sản và tiết kiệm của người dân bị ảnh hưởng bởi giá cả tiêu dùng gia tăng.

Mặt khác, nhóm phân tích cũng cho biết tăng trưởng cung tiền suy giảm, khi đến cuối tháng 9 chỉ tăng 3,2% so với đầu năm và tăng 7,4% so với cùng kỳ, chưa bằng 1/2 tốc độ tăng trưởng bình quân cung tiền của giai đoạn 2013-2021.

Về phía cho vay, mặc dù Chính phủ mới đây đã chỉ đạo nới thêm dư địa tín dụng cho nền kinh tế, tuy nhiên, một số vấn đề mang tính cấu trúc khiến cho việc cho vay có thể không được như kỳ vọng, gồm: 1) chủ trương hạn chế cho vay lĩnh vực rủi ro như BĐS hay đáo hạn TPDN đến hạn, 2) rủi ro suy thoái kinh tế toàn cầu khiến doanh nghiệp hạn chế đầu tư mà tập trung vào phòng thủ; và 3) nguồn vốn huy động đang bị xói mòn bởi tăng trưởng kinh tế giảm sút.