SCB và câu chuyện niềm tin

Thực hiện một hành trình tái cơ cấu khắc nghiệt, giờ đây SCB đang tiến đến sân chơi mới, mở rộng cánh cửa cho nhà đầu tư ngoại.

Đại hội cổ đông thường niên vừa qua được Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn (SCB) tổ chức tại tòa nhà Times Square, đặt ngay tại trung tâm tài chính, thương mại, du lịch sôi động bậc nhất của TP.HCM, hướng tầm nhìn ra đường Đồng Khởi và phố đi bộ Nguyễn Huệ. Dễ hiểu là SCB muốn tìm một vị trí thuận lợi và không gian thoải mái nhất cho cổ đông tham gia bàn thảo các vấn đề nóng bỏng của ngân hàng, nhưng còn một điều ngầm hiểu nữa: với SCB, tòa nhà Times Square chứa đựng câu chuyện của niềm tin.

Từ “bất tuân thượng lệnh” đến chịu đau dọn mình

SCB được hình thành trên cơ sở hợp nhất tự nguyện của 3 ngân hàng Tín Nghĩa, Đại Tín và Sài Gòn. Thời điểm đó, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) xác định ba ngân hàng này đã có những thiếu hụt thanh khoản tạm thời do mất cân đối kỳ hạn giữa nguồn vốn huy động và cho vay. Các dự án đầu tư của ba ngân hàng nhìn chung có hiệu quả, nhưng nguồn vốn cho vay chủ yếu là trung và dài hạn, trong khi nguồn vốn huy động lại chủ yếu là ngắn hạn.

Khi được đặt trong tầm ngắm của NHNN, mọi khoản cho vay của SCB đều được giám sát chặt chẽ, đặc biệt là các khoản cho vay bất động sản phải tạm dừng. Khi đó, SCB có khoản cho vay 2.700 tỷ đồng tại dự án tòa nhà Times Square. Nguy cơ đình trệ của dự án này là có thật, khi NHNN yêu cầu SCB dừng giải ngân.

Nhận thức được tiềm năng kinh doanh của Times Square, ban lãnh đạo SCB đề xuất NHNN tiếp tục cho rót vốn để hoàn thành dự án đang dang dở. Sau khi đánh giá các phương án kinh doanh, nguồn vốn, khả năng rủi ro, NHNN quyết định cho SCB thực hiện tiếp việc cho vay dự án. Và niềm tin này đã được đền đáp, tòa nhà từ khi đi vào hoạt động, kinh doanh khá tốt, vốn vay sử dụng đúng mục đích, hiệu quả và không có nợ xấu phát sinh.

Hợp nhất vào cuối năm 2011, SCB đã đi một chặng đường tái cơ cấu đầy thử thách để không lặp lại những sai lầm cũ. Đó là giảm tỷ lệ dư nợ cho vay bất động sản, không chạy theo lợi nhuận để sử dụng phần lớn vốn huy động ngắn hạn cho vay dài hạn để đảm bảo an toàn hoạt động, tăng nguồn vốn đáp ứng tiêu chuẩn Basel. Quá trình tái cơ cấu của SCB diễn ra trong thời điểm thị trường ngân hàng gặp nhiều biến động, đối diện với các khoản nợ xấu, sự suy thoái thị trường hàng hóa, bất động sản, chứng khoán, chính sách tiền tệ chưa ổn định, quá trình sáp nhập, hợp nhất các ngân hàng gia tăng…

Sự mạnh tay của SCB nằm ở việc tự chủ dọn dẹp nợ xấu. Vào thời điểm 31/12/2012, tỷ lệ nợ xấu của SCB là 7,22%, một con số không nhỏ. Ngay khi bắt đầu tái cơ cấu, SCB đã chú trọng đến công tác xử lý thu hồi các khoản nợ quá hạn. Ban xử lý nợ của ngân hàng được thành lập, có sự tham gia và chỉ đạo trực tiếp của các lãnh đạo cao cấp, giúp SCB kéo tỷ lệ nợ xấu ngay trong năm tiếp theo về còn 1,61% và đến cuối năm 2015 chỉ còn 0,34%.

Trong quá trình xử lý nợ xấu, khác với các tổ chức tín dụng khác, SCB là một trong những ngân hàng dám “vạch áo cho người xem lưng” khi mạnh tay bán các khoản nợ xấu cho Công ty Quản lý tài sản các ngân hàng thương mại Việt Nam (VAMC). Ông Võ Tấn Hoàng Văn, Tổng giám đốc SCB cho biết, tổng nợ xấu SCB bán cho VAMC đến cuối năm 2015 là 17.000 tỷ đồng. SCB cũng đã trích lập dự phòng 40% tổng tài sản bán cho VAMC, con số này sẽ đạt 80% vào năm 2017.

Mặc dù việc bán cho VAMC một lượng lớn nợ xấu sẽ khiến ngân hàng giảm lợi nhuận, nhưng đây là một cách xử lý triệt để, nhằm đáp ứng các chuẩn mực an toàn, nâng cao hiệu quả tài chính. Quá trình xử lý nợ xấu cũng đã nhận được sự đồng lòng hy sinh của các cổ đông, những người đã đầu tư vào SCB mà nhiều năm liền không nhận được một đồng cổ tức.

Theo giới am hiểu, các khoản nợ bán cho VAMC đều có tài sản thế chấp là quyền sử dụng đất, các tòa nhà, trung tâm thương mại, khách sạn ở TP.HCM có nhiều giá trị. Do đó, ông Văn cũng khẳng định, các tài sản này đều có khả năng thu hồi và đem lại lợi nhuận cao cho ngân hàng và cổ đông sau này. Và thực tế, SCB đã xử lý thu hồi được 1.500 tỷ đồng nợ xấu trong năm 2015 và sẽ tiếp tục xử lý khoảng 2.000 tỷ đồng vào năm 2016.

Quả ngọt sau những vụ mùa không như ý

Quá trình tái cấu trúc từ nhân sự, mô hình kinh doanh, xây dựng chuẩn mực quản trị rủi ro, đã giúp SCB có kết quả kinh doanh khả quan. Tổng tài sản SCB đến cuối năm 2015 đã tăng hơn 311.000 tỷ đồng, trong đó, tiền gửi của khách hàng cũng tăng 29%, lên đến 255.977 tỷ đồng. Dư nợ cho vay khách hàng tại SCB tăng trưởng 27%, lên mức 170.461 tỷ đồng. Thu nhập lãi thuần trên 4.500 tỷ đồng.

Ông Võ Tấn Hoàng Văn cho biết, chiến lược trong thời gian tới của SCB là trở thành ngân hàng bán lẻ hàng đầu tại Việt Nam. Cụ thể, trong năm 2016, SCB đưa mục tiêu tăng trưởng tín dụng bán lẻ lên 30%, giảm dư nợ bất động sản từ 77% xuống còn 55%.

Kiên trì thực hiện chiến lược phát triển ngân hàng bán lẻ, SCB đã đầu tư khá lớn, trong đó riêng việc xây dựng hệ thống công nghệ thông tin, cơ sở dữ liệu dự phòng với mục đích gia tăng năng lực cạnh tranh, mở rộng đối tượng khách hàng trên nền tảng công nghệ thông tin đã được đầu tư 15 triệu USD.

“Giai đoạn 2015-2017 sẽ tập trung xử lý các tồn tại của giai đoạn trước, giai đoạn 2018-2019 xây dựng nền tảng để phát triển hoạt động và đến năm 2019 SCB sẽ niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán”, ông Văn nhấn mạnh.

Lựa chọn đối tác chiến lược

Trong suốt thời gian tái cấu trúc, SCB vẫn gọi được vốn ngoại. Hiện một số quỹ đầu tư ngoại đang nắm giữ 29% vốn điều lệ tại SCB. Sự có mặt của các nhà đầu tư ngoại trong thời gian dài đã giúp SCB có thêm được nguồn vốn, nâng cao năng lực tài chính và khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Tuy nhiên, SCB vẫn đang thiếu một đối tác chiến lược, một đối tác nước ngoài có khả năng cùng SCB đẩy mạnh chiến lược bán lẻ một cách bền vững, tận dụng được thế mạnh am hiểu thị trường nội địa của SCB cũng như mô hình quản trị hiện đại của đối tác ngoại.

Để đạt các mục tiêu trên, SCB đề nghị mở room ngoại tối đa trên 50% và đã được NHNN chấp thuận về mặt chủ trương. Việc chấp thuận cho một ngân hàng đầu tiên vượt trần room giới hạn nước ngoài (hiện là 30%) cho thấy, NHNN một lần nữa đặt niềm tin vào SCB trong vai trò người mở đường nới room ngoại vượt trần. Lý do là bởi, thứ nhất, hoạt động của SCB đang dần ổn định với chiến lược kinh doanh thiên về trở thành một ngân hàng dịch vụ với ít rủi ro. Và trên hết, đây là một ngân hàng tư nhân.

Thứ hai, việc nới room ngoại tối đa giúp nhà đầu tư nước ngoài đóng vai trò chi phối. Chỉ khi đó họ mới mạnh dạn bỏ tiền đầu tư nâng cao năng lực tài chính, giúp vận hành ngân hàng theo mô hình quản trị tiên tiến, nâng cao tính minh bạch, lành mạnh hóa hoạt động tín dụng, qua đó ổn định thị trường tiền tệ, giảm nợ xấu, chứ không chỉ đóng vai trò hỗ trợ kỹ thuật như tại nhiều ngân hàng hiện nay.

Ông Võ Tấn Hoàng Văn cho biết, việc tìm kiếm đối tác chiến lược đã được SCB tiến hành từ nhiều năm trước với định hướng mở rộng cánh cửa hợp tác với mọi nhà đầu tư, bất kể trong nước hay nước ngoài.

SCB cũng dọn sẵn một con đường để phát triển thành ngân hàng dịch vụ. Trong năm 2015, lãi từ hoạt động dịch vụ của SCB đã gia tăng từ 37 tỷ đồng lên 337 tỷ đồng. Một trong những phương thức để tăng doanh thu từ mảng này là nắm quyền chi phối Công ty Bảo hiểm Bảo Long. Cho đến nay, chiến lược này đã khá thành công, khi doanh thu từ Bảo Long đóng góp 630 tỷ đồng doanh thu trong SCB, con số này sẽ được nâng lên 1.000 tỷ đồng trong năm nay. “Nhiều nhà đầu tư nước ngoài khi thấy Bảo Long có SCB tham gia đã đặt mua cổ phần với giá rất cao, vì họ nhìn thấy được tiềm năng phát triển khá tốt từ đây”, ông Văn cho biết.

Được thụ hưởng từ những quyết định khá cởi mở của NHNN, vấn đề còn lại là SCB liệu có chuyển mình được như kỳ vọng hay không mà thôi.

Theo DĐDN