Doanh nhân Việt kiều và nỗi lo hội nhập

Đó là tâm trạng chung của gần 300 doanh nhân Việt kiều với hàng chục quốc tịch từ các châu lục, vừa gặp nhau tại Hội nghị doanh nhân người Việt Nam toàn thế giới được tổ chức tại Trung tâm Thương mại Hà Nội – Moscow ngày 11/11.

[caption id="attachment_9011" align="aligncenter" width="700"] Toàn cảnh hội nghị Doanh nhân Việt Nam toàn thế giới[/caption]

Đây là cuộc hội tụ lớn nhất từ trước tới nay của cộng đồng doanh nhân Việt Nam trên toàn thế giới theo nhận định của ông Nguyễn Cảnh Sơn – Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Việt Nam ở nước ngoài.

Nỗi lo hội nhập mà những người có mặt ở đây nói đến không chỉ là đối với cộng đồng quốc gia mà họ đang tồn tại và kinh doanh, mà nó còn được nhắc đến trong các sân chơi mới đang rộng mở với các hiệp định thương mại tự do, là Hiệp định đối tác chiến lược xuyên Thái Bình Dương…, nhưng có lẽ đặc biệt trăn trở nhất lại chính là sự hội nhập…với quê nhà.

Với cương vị nguyên Chủ nhiệm Ủy ban về Người Việt Nam ở nước ngoài, Đại sứ tại LB Nga Nguyễn Thanh Sơn đã trải lòng với những trao đổi rất cụ thể về nỗ lực của chính phủ Việt Nam trong việc hỗ trợ bà con Việt kiều phát triển và đóng góp cho Tổ quốc. Bên cạnh đó là những chia sẻ của Thứ trưởng Công Thương Đỗ Thắng Hải về những cơ hội  và khó khăn từ các định chế thương mại thế hệ mới.

[caption id="attachment_9012" align="aligncenter" width="700"] Các doanh nhân Việt Nam khắp năm châu tin tưởng hợp tác lẫn nhau[/caption]

Song, dường như các sự đồng cảm đó vẫn chưa thực sự đủ để làm yên lòng những doanh nhân có mặt tại đây. Điều này thấy rõ thông qua những phát biểu rất chân tình của họ. Bởi lẽ, rất nhiều những điểm mới của chính sách đối với Việt kiều hay những cơ hội mới còn phải mất rất nhiều thời gian để hiện thực hóa mà những biến động của kinh tế, xã hội thì đang thúc giục những người làm kinh doanh từng ngày, từng giờ. Điều đó cộng với những bất cập tồn tại kéo dài ở đâu đó, trong ngành này, ngành nọ…đang tạo nên lo âu thực sự cho những người đang muốn thúc đẩy tăng trưởng kinh doanh trước áp lực cạnh tranh mới đến từ các dịch chuyển đầu tư, thương mại mang tính xu hướng toàn cầu.

Những tồn tại trong chính sách đối với Việt kiều được nhắc đến phần lớn không có gì mới. Trước hết là trách nhiệm từ phía nhà nước VN trong việc ban hành và thực hiện một số cơ chế, chính sách nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người Việt Nam ở nước ngoài còn chậm, chưa đồng bộ, kết quả còn hạn chế. Những ví dụ được nhắc đến nhiều như những quy định về hộ tịch, cho Việt kiều mua nhà, các thủ tục hành chính về thuế – hải quan, việc áp dụng tuỳ tiện chính sách hỗ trợ đầu tư của Việt kiều.v.v.

Đại diện nhà nước Việt Nam cũng nhắc lại những quan điểm chỉ đạo rất quyết liệt của lãnh đạo nhà nước, tập trung trong giai đoạn tới. Đó là xây dựng tinh thần cởi mở, tôn trọng, thông cảm, tin cậy lẫn nhau, cùng hướng tới tương lai; xoá bỏ mặc cảm, định kiến; chấp nhận những điểm khác nhau không trái với lợi ích chung của dân tộc. Phối hợp chặt chẽ với các nước có người Việt Nam sinh sống nhằm hỗ trợ bà con có địa vị pháp lý vững chắc, bảo đảm cuộc sống lâu dài ở nơi cư trú. Tiếp tục  đẩy mạnh cải cách hành chính nhằm tháo gỡ vướng mắc, tạo thuận lợi cho người Việt Nam ở nước ngoài khi về Việt Nam sinh sống và làm ăn; sớm cấp lại quốc tịch cho những người có đủ điều kiện; tạo thuận lợi hơn nữa trong việc sở hữu nhà ở tại Việt Nam; đơn giản hóa thủ tục xuất nhập cảnh, đầu tư, chuyển, nhận và sử dụng kiều hối. Thường xuyên tổ chức cho người Việt Nam ở nước ngoài đóng góp ý kiến và tham gia vào các sự kiện chính trị – xã hội lớn của đất nước. Rà soát, bổ sung hoàn thiện cơ chế, chính sách và pháp luật tạo hành lang pháp lý thuận lợi để người Việt Nam ở nước ngoài về đầu tư, sản xuất kinh doanh.

[caption id="attachment_9014" align="aligncenter" width="700"] Doanh nghiệp Việt Nam trao đổi với ông David Nguyễn – Việt kiều Mỹ.[/caption]

Chủ tịch HĐQT BIDV Trần Bắc Hà – đại diện đơn vị sáng kiến tổ chức và tài trợ hội nghị và cũng là một trong những định chế tài chính hàng đầu Việt Nam, với nhiều kinh nghiệm tài trợ và trực tiếp đầu tư ra nước ngoài lên tới nhiều tỷ USD đã đưa ra nhiều sáng kiến hỗ trợ và tài trợ trực tiếp cho các hoạt động của các doanh nhân Việt kiều trên thế giới cũng như những hoạt động đầu tư về Việt Nam.

Tại hội nghị này, BIDV đã có những cam kết rất cụ thể. Là đơn vị có thế mạnh trong việc tư vấn phát triển kinh tế xã hội trong nước và khu vực, có quan hệ mật thiết với nhiều địa phương trong cả nước, BIDV cam kết sẽ hỗ trợ tích cực các DN, địa phương trong nước triển khai công tác xúc tiến đầu tư, cũng như kêu gọi, thu hút DN, đặc biệt là các DN của người Việt Nam ở nước ngoài về Việt Nam. BIDV sẵn sàng cung cấp khoản tín dụng ưu đãi cho các doanh nghiệp và viện nghiên cứu để thực hiện chuyển giao công nghệ hiện đại, công nghệ mới, công nghệ cao theo hình thức nghiên cứu ứng dụng. Dự kiến trong 5 năm tới, BIDV dành nguồn lực tín dụng khoảng 500 triệu USD để trực tiếp hỗ trợ các hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài của các doanh nghiệp người Việt đầu tư về Tổ quốc.

[caption id="attachment_9010" align="aligncenter" width="700"] Chủ tịch HĐQT BIDV Trần Bắc Hà – đại diện đơn vị sáng kiến tổ chức và tài trợ hội nghị và cũng là một trong những định chế tài chính hàng đầu Việt Nam phát biểu tại hội nghị.[/caption]

Ngoài ra, BIDV đề xuất thành lập Câu lạc bộ doanh nhân Việt kiều toàn cầu nhằm thu hút và tập hợp các nhà khoa học, các chuyên gia, các doanh nhân Việt Nam đang làm việc trên thế giới nhằm hiến kế, thực hiện chuyển giao công nghệ tốt, tiên tiến, phù hợp với điều kiện cụ thể của Việt Nam. Khoản tài chính ban đầu cho Câu lạc bộ này hoạt động dự kiến khoảng 250.000 USD đã được BIDV đưa ra theo phương thức hợp tác hai bên cùng có lợi.

BIDV còn đưa ra sáng kiến về việc vận động lập Quỹ đầu tư kiều hối để tập hợp nguồn lực đầu tư về Việt Nam vào các dự án, mục tiêu cụ thể, có hiệu quả kinh tế.

Một hướng nội dung khác, cũng trong chủ đề hội nhập, đã thu hút sự quan tâm của tất cả nhũng người có mặt tại hội nghị là sáng tạo các hình thức mới trong liên kết doanh nhân Việt kiều trên toàn thế giới. Những đề xuất cụ thể được nêu ra: tổ chức hội nghị doanh nhân Việt kiều trên các khu vực khác của thế giới như Mỹ, Pháp… Hoặc tăng cường năng lực cho các tổ chức hội doanh nghiệp Việt Nam ở các nước làm đầu mối tư vấn về mọi mặt pháp luật và thị trường, kết nối bạn hàng, hỗ trợ cho hàng hoá của nhau thâm nhập các thị trường bản địa, liên kết với các tổ chức, cộng đồng doanh nghiêp trong nước, hỗ trợ các điều kiện pháp lý và hạ tầng cho việc thành lập văn phòng đại diện của các ngân hàng Việt Nam ở các nước, chính sách quốc gia phát triển thương hiệu không phân biệt của doanh nghiệp trong nước hay ngoài nước.

Trong câu chuyện này, dự án Tổ hợp đa chức năng Hà Nội – Moscow được đưa ra là một minh chứng về hướng đi và khả năng quy tụ các hoạt động thương mại và đầu tư của Việt Nam và Việt kiều tại các nước và các khu vực trên thế giới. Với quy mô là tổ hợp đa năng hàng đầu của Việt Nam trên thế giới đã đi vào hoạt động, INCENTRA đã phát huy tốt chức năng, công năng như nhiều người ví von với niềm tự hào là Viet Town mà chưa nước nào có thể so sánh tại LB Nga.

Ông Nguyễn Cảnh Sơn – Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Việt Nam ở nước ngoài:

Doanh nhân Việt phải liên kết mạnh hơn

Điều mà tôi trăn trở nhất khi kinh doanh ở nước ngoài là tính liên kết của các doanh nhân chúng ta chưa phát huy tốt. Chúng tôi đã rất tâm huyết đầu tư lớn để xây dựng một tổ hợp đa năng Hà Nội – Moscow với các tiêu chuẩn phục vụ rất tốt cho sinh hoạt và kinh doanh. Ngoài ra, chúng tôi cũng có kinh nghiệm và quan hệ tốt để tư vấn hoặc giúp các DN và bà con kinh doanh trong việc giải quyết các thủ tục hành chính, hải quan, thuế…với chính quyền sở tại. Ví dụ như để phục vụ Hội chợ lần này, gần 500 người cùng hàng trăm tấn hàng hoá với hơn 10.000 mặt hàng nhập khẩu đã được chúng tôi phối hợp với các cơ quan ngoại giao và chính quyền sở tại xử lý rất thông suốt. Tôi mong muốn các DN sẽ đến với INCENTRA nhiều hơn.

Tại Moscow có một khu vực của người Hoa và họ tập hợp nhau rất chặt chẽ, hiệu quả để kinh doanh hàng hoá Trung Quốc dù cho điều kiện của họ không thể so sánh với nơi này.

* Theo Báo cáo di cư và phát triển của Ngân hàng Thế giới (WB), Việt Nam xếp thứ 9 trong số 10 nước nhận kiều hối lớn nhất năm 2014 với hơn 12 tỷ USD, chiếm khoảng 6% GDP, tăng gấp 10 lần kể từ cuối những năm 1990. Nay Việt Nam đã nhận được kiều hối từ 187 quốc gia. Theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, kiều hối giai đoạn 1991-2014 tăng khoảng 38%, đạt tổng cộng hơn 92 tỷ USD. Năm 2015, lượng kiều hối ước tăng khoảng 10% so với năm 2014.

Kiều hối hiện là nguồn vốn lớn thứ hai tại Việt Nam (sau vốn FDI), lớn hơn cả vốn ODA đã giải ngân và tiếp tục gia tăng, nhất là từ nguồn lao động xuất khẩu chuyển về và chưa bao gồm lượng tiền Việt kiều mang theo khi về thăm quê. Kiều hối không chỉ góp phần trang trải nhu cầu sinh hoạt của người dân, mà còn là nguồn bổ sung ngoại tệ và tiền gửi ngân hàng, vốn đầu tư vào sản xuất, kinh doanh (kể cả thị trường chứng khoán) và lĩnh vực bất động sản… Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cả nước đang có hơn 2.000 dự án được các kiều bào đăng ký đầu tư. Riêng trong 9 tháng đầu năm 2015, các dự án của kiều bào đăng ký đạt 290,5 triệu USD, bằng 0,6% tổng vốn FDI cùng kỳ, chủ yếu từ các nước Đức, Nga, Pháp, Mỹ… Các dòng đầu tư của Việt kiều ngày càng tập trung vào các lĩnh vực dịch vụ và công nghiệp, dược phẩm, hóa chất, y tế, giáo dục, công nghệ thông tin, xây lắp cao cấp, tài chính-ngân hàng, nhất là lĩnh vực công nghệ cao, công nghệ phần mềm...

Theo DĐDN