Xúc tiến thương mại: Không chỉ nhìn từ xuất khẩu
Tại “Diễn đàn xúc tiến xuất khẩu Việt Nam 2006”, T.S Võ Trí Thành – Nguyên Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) đã đưa ra quan điểm: “Đã từ lâu, khi nói về xúc tiến thương mại, chúng ta thường chỉ nhắc đến xuất khẩu mà quên mất nhập khẩu. Hiểu như vậy là rất hẹp. Xúc tiến thương mại xuất khẩu đã hẹp rồi, song chúng ta lại chỉ luôn nhắc đến xuất khẩu hàng hoá. Trong khi đó, xuất khẩu dịch vụ đang rất quan trọng mà cũng chưa được lưu tâm”.
[caption id="attachment_17590" align="aligncenter" width="700"]
TS Võ Trí Thành cho biết: 60% hàng nhập khẩu từ Trung quốc là hàng trung gian và hàng trăm nghìn doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam xuất khẩu phụ thuộc vào hàng trung gian này.[/caption]
Khó khăn chưa được tháo gỡ
Ông Bùi Huy Sơn, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại cho biết: Trong lĩnh vực xuất khẩu, hàng hóa của Việt Nam đã được xuất đi hơn 200 nước trên thế giới. Đặc biệt, năm 2015, một lần nữa Việt Nam lại đạt được mốc mới trong kim ngạch xuất khẩu với trị giá 162,4 tỷ USD, trong đó có tới 23 nhóm hàng đạt trên 1 tỷ USD là điện thoại, các loại linh kiện, cà phê, gạo, dệt may, thủy sản, giày dép…. Cơ cấu hàng hóa chuyển dịch rõ nét, tỷ trọng của các nhóm hàng chế biến có giá trị gia tăng cao tăng dần…
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn là những khó khăn đã được nhắc lại nhiều lần nhưng chưa được tháo gỡ: Như nguồn nhân lực làm công tác xúc tiến thương mại (XTTM) cần phải được nâng cao cả số lượng và chất lượng; Việc đầu tư cho các hoạt động XTTM vẫn còn hạn chế so với thế giới cũng như các nước trong khu vực. Chẳng hạn như kinh phí dành cho Chương trình XTTM quốc gia của Việt Nam hiện nay tính theo tỷ lệ % chỉ tương đương 1/30 tỷ lệ trung bình của toàn thế giới, bằng 1/4 so với Bangladesh, bằng 1/10 so với Thái Lan.
Mặt khác, nhiều đề án tốt, có tính khả thi cao và thiết thực phục vụ trực tiếp trong việc đẩy mạnh xuất khẩu và an sinh xã hội nhưng do không có kinh phí, nên không được đưa vào phê duyệt thực hiện. Cơ sở hạ tầng phục vụ công tác XTTM vẫn còn thiếu thốn và sơ sài làm ảnh hưởng tới quy mô của các hội chợ triển lãm…
“Bên cạnh đó, trên 90% là doanh nghiệp vừa và nhỏ, quy mô phân tán, nhỏ lẻ; Công nghệ sản xuất còn lạc hậu, chưa theo kịp các nước trong khu vực và trên thế giới; Năng lực quản lý kinh doanh và kinh nghiệm về kinh doanh quốc tế còn nhiều hạn chế, sức cạnh tranh kém so với các đối thủ, chưa tạo được nhiều giá trị gia tăng cho các sản phẩm xuất khẩu, vẫn đang là những vướng mắc trong qúa trình XTTM”, ông Sơn cho hay.
Cần cái nhìn đầy đủ về XTTM
TS Võ Trí Thành nêu ra một số đặc trưng của thương mại Việt Nam như: Xuất khẩu Việt Nam tăng rất nhanh: Năm 2000, Việt Nam đặt ra mục tiêu đến năm 2010 tăng trưởng xuất khẩu sẽ tăng 14%. Lúc đó không ai tin có thể đạt được. Tuy nhiên cuối cùng con số còn cao hơn thế.
Xuất khẩu Việt Nam rất phụ thuộc vào nhập khẩu ở các mặt hàng được coi là lợi thế của Việt Nam trừ nông sản. Do đó, giá trị gia tăng rất thấp. Và một trong những điều hầu như ai cũng biết đó là: FDI ngày càng đóng vai trò quan trọng trong xuất khẩu khi hiện nay chiếm tới trên 65% xuất khẩu của Việt Nam.
[caption id="attachment_17591" align="aligncenter" width="700"]
Với nội lực yếu cộng với nguồn nguyên phụ liệu chủ yếu của các doanh nghiệp nước ngoài vẫn luôn là trở ngại “truyền thống” của dệt may Việt Nam. (Ảnh Internet)[/caption]
Bên cạnh đó, TS Thành cũng chỉ ra một số những điều ít được biết đến về thương mại Việt Nam. Đó là: Các nước ASEAN xuất khẩu và nhập khẩu dịch vụ là thấp so với thế giới. Trong đó, Việt Nam lại là một trong những nước đứng thấp nhất xét trong tỷ lệ tổng kim ngạch xuất nhập khẩu. Việt Nam nhập siêu dịch vụ rất lớn, trung bình mỗi năm lên tới 5-7 tỉ USD.
“Thêm một điểm ít ai trong chúng ta biết là khả năng cạnh tranh: Số lượng tỉ trọng xuất khẩu của hàng hoá Việt Nam có khả năng cạnh tranh tính theo chỉ số thể hiện cạnh tranh (lớn hơn 1 là có khả năng cạnh tranh, nhỏ hơn 1 là không có khả năng cạnh tranh, xét trong nhiều năm). Khoảng 65% hàng hoá của Việt Nam có chỉ số lớn hơn 1, tức là có lợi thế cạnh tranh, nhưng con số này ngày càng giảm dần, trước đây nó là 8-9, bây giờ chỉ còn là 3-4. Bên cạnh đó, cũng có tin vui, một số nhóm hàng không có lợi thế cạnh tranh đang dần tăng lên con số áp sát 1. Tuy nhiên, vẫn còn 15% số hàng hoá của chúng ta đã nhỏ hơn 1 và ngày càng nhỏ hơn 1”, ông Thành cho biết.
Một tín hiệu tốt cho thương mại Việt Nam là 55% hàng xuất khẩu của Việt Nam là hàng cuối cùng vì hàng nông sản của chúng ta đang chiếm tỉ trọng rất lớn, nhưng 45% còn lại là hàng vốn, nhiên liệu, và hàng trung gian đang tiếp tục tăng khá nhanh.
Tất nhiên, hiện nay Việt Nam vẫn đang nhập khẩu rất nhiều hàng trung gian của Trung Quốc, 60% hàng nhập khẩu từ Trung quốc là hàng trung gian và hàng trăm nghìn doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam xuất khẩu phụ thuộc vào hàng trung gian này.
“Việt Nam xuất siêu sang Hoa Kỳ là hơn 10 tỷ USD song Việt Nam nhập siêu từ Trung Quốc hàng chục tỷ USD. Trong con số hàng chục tỷ đó, có hàng hoá bán trong nước là nhập siêu hoàn toàn, còn hàng xuất sang Hoa Kỳ thì được gọi là xuất siêu. Do đó, nhìn đến Trung Quốc không chỉ nhìn thấy quan hệ song phương mà phải nhìn thấy cả Hoa Kỳ và EU. XTTM cũng vậy, không chỉ là xúc tiến song phương mà nó là cả một tổng thể, cần được hiểu một cách sâu rộng”, Nguyên Phó Viện trưởng CIEM nhận định.
Các nhà lãnh đạo luôn nói, thậm chí nói rất nhiều về việc tham gia vào các FTAs có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc tăng khả năng cạnh tranh của hàng hoá Việt Nam, tạo ra nhiều cơ hội cho xuất khẩu hàng hoá đồng thời cũng tạo không ít khó khăn cho cộng đồng doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc nhìn nhận một cách đầy đủ về XTTM lại chưa được thoả đáng.
Nói như TS. Võ Trí Thành “Chiếc áo gán mác Made in Viet Nam, nhưng thực chất chỉ có không quá 3% thực chất của Việt Nam, 97% còn lại của nước khác”. Đó chỉ là câu chuyện của một chiếc áo, còn hàng ngàn mặt hàng xuất khẩu và nhập khẩu khác, hàng ngàn doanh nghiệp Việt Nam sẽ tham gia chơi với những “người khổng lồ” trên thế giới trong thời gian tới thì sẽ ra sao? Có lẽ, các nhà lãnh đạo nên lưu tâm hơn nữa đến vấn đề này.
Theo Congluan.vn
.jpg)
