Vốn cho 3 dự án đường cao tốc quan trọng: 'Đếm cua trong lỗ'!

Hơn 84 nghìn tỷ đồng cho 3 dự án đường bộ cao tốc

Chiều 13/5, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục họp phiên thứ 11 cho ý kiến về việc trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư các dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Châu Đốc – Cần Thơ - Sóc Trăng; Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột; Biên Hòa -Vũng Tàu (giai đoạn 1).

Đây là 3 dự án được xác định rất quan trọng nhằm tạo ra sự kết nối cho vùng đồng bằng sông Cửu Long, Tây Nguyên và giảm tải giao thông cho quốc lộ 51. Dự kiến, tổng nguồn vốn cho 3 dự án trên vào hơn 84 nghìn tỷ đồng. Dự án sẽ sử dụng từ 5 nguồn vốn, gồm: Kế hoạch đầu tư công trung hạn; Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; ngân sách địa phương tham gia đầu tư; nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách T.Ư năm 2021 và nguồn vốn năm 2026 được ưu tiên bố trí trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030.

Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể báo cáo tại phiên họp

Thuyết trình thêm về tính cần thiết của các dự án, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể cho biết: Dự án Biên Hòa- Vũng Tàu “gấp lắm” để làm sao đưa hàng xuống cảng Cái Mép Thị Vải, giảm ùn tắc giao thông cho quốc lộ 51 vì đã quá tải nghiêm trọng, không còn khả năng vận chuyển.

Trong khi đó, cả vùng Tây Nguyên chưa có km cao tốc nào nên cần sớm thực hiện dự án Buôn Mê Thuột- Khánh Hoà để kết nối Tây Nguyên xuống cảng Vân Phong.

Riêng Châu Đốc- Cần Thơ kết nối trục đồng bằng sông Cửu Long, vùng này hiện nay cao tốc rất ít. Nếu có cao tốc này sẽ giúp chuyển đổi cơ cấu kinh tế rất lớn cho vùng vì kết nối sân bay Cần Thơ, cảng...., đặc biệt là kết nối qua Campuchia...

"Quyết định cái mà không biết có hay không"

Nhất trí cần đầu tư các dự án này, song Uỷ ban Kinh tế đề nghị Chính phủ báo cáo bổ sung, làm rõ nhiều vấn đề đối với các nguồn vốn sử dụng cho 3 dự án này. Bên cạnh đó, ủy ban này cũng đề nghị cần báo cáo, làm rõ hơn các chi phí thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đặc biệt liên quan đến việc chuyển mục đích sử dụng rừng, đất lúa.

Phiên họp của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội

Nêu ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ bày tỏ sự băn khoăn về tính khả thi về nguồn vốn của các dự án nói trên. Lấy ví dụ dự án Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột, theo báo cáo của Chính phủ thì sẽ áp dụng cơ chế chỉ định thầu để giảm 5% khoảng 708 tỉ đồng nên tổng mức đầu tư sẽ giảm xuống chỉ còn16.845 tỉ đồng.

“708 tỉ này là cái chưa có, chưa xác định được. Tôi chưa thấy trong lịch sử đầu tư công mà có dự án lại đi trình kiểu này, quyết định cái mà không biết có hay không thì nó rất không xác định”, Chủ tịch Quốc hội nói và đề nghị phải ghi đủ tổng mức đầu tư là 17.837 tỉ đồng, còn tiết kiệm được ở đâu và như thế nào thì sau này mới tính.

Đối với nguồn vốn đầu tư công trung hạn đã được phân bổ cho Bộ GTVT nay chuyển sang cho các dự án, Chủ tịch Quốc hội cũng cho rằng “là con số chưa xác định”. Chính phủ và Bộ GTVT phải giải trình với Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem rà soát cắt giảm dự án nào, dôi dư bao nhiêu, có thuyết phục không thì mới đủ điều kiện xem xét”, Chủ tịch Quốc hội nói.

“Đếm cua trong lỗ!”

Với nguồn vốn từ ngân sách địa phương, Chủ tịch Quốc hội cũng cho rằng “chưa chắc chắn” vì hiện nay, chỉ mới có văn bản cam kết của một số UBND tỉnh trong khi cơ quan này không phải là cơ quan có thẩm quyền quyết định.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ

Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, tới nay, Chính phủ vẫn chưa báo cáo xem tăng thu tiết kiệm chi được bao nhiêu và dự kiến sử dụng như thế nào nên cũng chưa rõ. Riêng nguồn vốn từ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội Chủ tịch Quốc hội cho rằng “rõ nhất” nhưng số vốn lại quá bé (chỉ khoảng 9.620 tỉ đồng) trong khi chính nhờ số vốn này mà các dự án lại được hưởng các cơ chế đặc thù của chương trình phục hồi phát triển kinh tế.

Chủ tịch Quốc hội phân tích, trong 5 nguồn vốn thì mới chỉ chắc chắn 1 nguồn nhưng lại quá bé, còn lại đều chưa xác định. Ngoài ra, việc chuẩn bị đầu tư, tính khả thi về vận hành, thu phí… theo Chủ tịch Quốc hội cũng còn nhiều vấn đề cần được nghiên cứu kỹ lưỡng, giải trình thuyết phục.

“Từ cha sinh mẹ đẻ tới giờ tôi chưa thấy trình dự án đầu tư lại bảo đáng nhẽ 100 đồng nhưng em tiết kiệm được 20 đồng nên chỉ báo cáo tổng mức đầu tư là 80 đồng thôi. Tư nhân cũng chẳng làm thế chứ đừng nói nhà nước. Đếm cua trong lỗ! Anh Thể (Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể) ạ. Tôi 10 năm kiểm toán, phó tổng kiểm toán, bộ trưởng tài chính mấy chục năm chưa thấy ai làm như vậy”, Chủ tịch Quốc hội nói.