Thủ tướng chỉ ra 11 rủi ro và thách thức trong hoạt động kinh tế - xã hội năm 2022

Phát biểu kết luận Hội nghị Chính phủ với các địa phương ngày 5/1, Thủ tướng Phạm Minh Chính cơ bản nhất trí với quan điểm được nêu tại hội nghị về các điểm sáng trong kinh tế - xã hội trong năm 2021 dù gặp phải nhiều khó khăn thử thách, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh phức tạp. 

RỦI RO, THÁCH THỨC NĂM 2022

Thủ tướng nhấn mạnh những kết quả đạt được là nhờ sự đoàn kết, thống nhất dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao, kịp thời của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, sự giám sát và đồng hành quyết liệt của Quốc hội, sự nỗ lực, cố gắng của Chính phủ, chính quyền địa phương, cùng với sự vào cuộc, đồng lòng chung sức vượt qua khó khăn, thách thức của cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, cộng đồng doanh nghiệp và của toàn dân. Tuy nhiên, vẫn còn một số nơi chưa phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo, còn trông chờ, ỷ lại…

Về rủi ro, thách thức đối với hoạt động kinh tế - xã hội năm qua và dự báo 2022, người đứng đầu Chính phủ chỉ ra 5 rủi ro chính bên ngoài trong năm 2021- 2022 mà Việt Nam cần hết sức lưu tâm.

Các rủi ro này bao gồm: (1) Dịch Covid-19 trên thế giới còn diễn biến rất phức tạp, tiếp cận vaccine không đồng đều, dẫn đến kinh tế thế giới phục hồi không đồng đều, bất bình đẳng gia tăng; (2) Kinh tế thế giới, trong đó có các nước lớn dự báo tăng trưởng chậm lại, sẽ giảm sức cầu thương mại, đầu tư đối với Việt Nam; (3) Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn vẫn còn rất phức tạp, khó lường; (4) Rủi ro địa chính trị và thiên tai, lũ lụt, biến đổi khí hậu ảnh hưởng tới khả năng phục hồi kinh tế và (5) Sức ép giá cả, lạm phát ở mức cao, một số nước bắt đầu thu hẹp các gói hỗ trợ, tăng lãi suất.

Cùng với đó, trong bối cảnh dịch bệnh vẫn chưa hoàn toàn được kiểm soát, nền kinh tế vẫn phải đối mặt với 6 khó khăn, thách thức lớn.  

Một là, dịch bệnh trên thế giới và trong nước còn diễn biến phức tạp. Chúng ta cần theo dõi và sớm có phương án, kịch bản ứng phó phù hợp.

Hai là, thực hiện vốn đầu tư toàn xã hội tăng thấp nhất trong nhiều năm. Giải ngân đầu tư công còn chậm, dù có nhiều chỉ đạo, đôn đốc và giải pháp quyết liệt (một phần là do dịch bệnh, phần khác là do nguyên nhân chủ quan...).

Ba là, thu ngân sách đạt kết quả tốt, nhưng nhiều khoản thu thiếu bền vững, áp lực thâm hụt ngân sách gia tăng.

Bốn là, hoạt động của doanh nghiệp còn nhiều khó khăn.

Năm là, rủi ro nợ xấu gia tăng, đòi hỏi quyết sách rất khôn khéo.

Sáu là, cơ cấu lại nền kinh tế còn chậm, một phần do ảnh hưởng từ dịch COVID-19.

"ĐOÀN KẾT KỶ CƯƠNG, CHỦ ĐỘNG THÍCH ỨNG, AN TOÀN HIỆU QUẢ, PHỤC HỒI PHÁT TRIỂN"

"Dự báo tình hình năm 2022 có những thuận lợi, cơ hội nhưng khó khăn, thách thức nhiều hơn. Phải xác định như vậy để có mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp phù hợp, xử lý hiệu quả các vấn đề phát sinh", Thủ tướng nêu rõ. "Với tinh thần bám sát Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, các Kết luận, Nghị quyết của Trung ương, Quốc hội, Chính phủ cụ thể hóa để triển khai thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể năm 2022 với chủ đề: 'Đoàn kết kỷ cương, chủ động thích ứng, an toàn hiệu quả, phục hồi phát triển'”.

Ông cũng nêu rõ các nhiệm vụ, giải pháp cụ thể trong năm 2022.

Về phòng, chống dịch Covid-19, Thủ tướng yêu cầu phải thần tốc về tiêm phủ vaccine; nhanh chóng về thuốc chữa bệnh, không để đầu cơ, tích trữ; đề cao ý thức người dân với các biện pháp tuyên truyền, giáo dục và các biện pháp về hành chính.

Cùng với đó, thực hiện nghiêm nguyên tắc “5K + vaccine, thuốc điều trị + công nghệ + ý thức của Nhân dân + các biện pháp khác”, với 3 trụ cột chính về xét nghiệm, cách ly và điều trị.

Đặc biệt, ông quán triệt không tổ chức các hoạt động tập trung đông người, nhất là vào Tết Nguyên đán; xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm. Quản lý việc tổ chức lễ hội, các hoạt động văn hóa, thể thao, vui xuân, hội nghị, Tết trồng cây... phù hợp với tình hình dịch bệnh, bảo đảm an toàn.

Kiên trì thực hiện chủ trương thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh để phục hồi và phát triển. Hoàn thiện chương trình tổng thể phòng chống dịch.

Về phục hồi và phát triển kinh tế, cần đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế một cách thực chất và hiệu quả hơn; tạo nền tảng phát triển kinh tế số, xã hội số.

Tập trung phục hồi, phát triển chuỗi sản xuất, cung ứng bị đứt gãy; hỗ trợ doanh nghiệp tăng tốc sản xuất, giữ đơn hàng. Bảo đảm không để thiếu hàng hóa, nhất là trong dịp Tết.

Bên cạnh đó, tăng cường kỷ luật tài chính – ngân sách nhà nước, phấn đấu tăng thu, triệt để tiết kiệm chi. Ưu tiên bố trí nguồn ngân sách nhà nước hợp lý cho các nhiệm vụ trọng tâm. Bảo đảm đáp ứng nhu cầu vốn tín dụng cho nền kinh tế và an toàn hệ thống tín dụng, ngân hàng.

Đồng thời, xử lý có hiệu quả các ngân hàng, tổ chức tín dụng yếu kém; thực hiện hiệu quả các giải pháp hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho người dân, doanh nghiệp.

Thủ tướng cũng yêu cầu tập trung triển khai lập và phấn đấu cơ bản hoàn thành phê duyệt trong năm 2022 các quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh.

"Quy hoạch không thể nóng vội, phải bảo đảm công khai, minh bạch, đặt lợi ích quốc gia dân tộc lên trên hết, không vì lợi ích cục bộ, lợi ích địa phương, lợi ích cá nhân, không chịu bất cứ một tác động tiêu cực nào; xử lý nghiêm các tiêu cực, vi phạm", ông nêu rõ. 

Về xuất nhập khẩu, Thủ tướng yêu cầu đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tìm kiếm thị trường mới; tận dụng cơ hội từ các FTA. Đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch và xúc tiến thương mại, kết nối cung cầu trực tuyến. Tăng cường phòng chống gian lận xuất xứ. Nâng cao năng lực phòng vệ thương mại; xây dựng và vận hành hiệu quả hệ thống cảnh báo sớm về những mặt hàng có nguy cơ bị nước ngoài điều tra phòng vệ thương mại; kịp thời tháo gỡ khó khăn, bảo đảm thông quan thuận lợi.

Về công nghiệp, xây dựng, tiếp tục phục hồi sản xuất, xuất khẩu các sản phẩm công nghiệp; bảo đảm không để đứt gãy chuỗi cung ứng trong sản xuất, nhất là chuỗi cung ứng toàn cầu. Tháo gỡ các vướng mắc tồn tại trong thủ tục đầu tư, nhất là với các dự án bất động sản…

Đẩy nhanh tiến độ các dự án hạ tầng trọng điểm nhất là hạ tầng về giao thông, năng lượng, y tế, văn hóa, giáo dục...Tập trung xử lý các dự án kém hiệu quả, chậm tiến độ. Bảo đảm cung cấp điện đầy đủ phục vụ sản xuất, đời sống; bảo đảm an ninh năng lượng, không để thiếu điện cục bộ. Đẩy nhanh việc xây dựng nhà ở cho công nhân bằng việc gỡ các vướng mắc về thể chế, quy hoạch đất đai, bố trí nguồn lực, tổ chức thực hiện hợp lý...

Về nông nghiệp, Thủ tướng yêu cầu chuyển đổi nhanh tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp; đẩy mạnh cơ cấu lại nông nghiệp. Chỉ đạo sản xuất và thúc đẩy tiêu thụ nông sản, đặc biệt nông sản xuất khẩu, phấn đấu đạt trên 50 tỷ USD xuất khẩu nông sản.

Cùng với đó, chủ động phương án phòng chống thiên tai, cảnh báo mưa lũ, sạt lở, tác động của hạn hán, xâm nhập mặn. Xây dựng chuỗi giá trị ngành hàng từng loại nông sản phù hợp lợi thế từng vùng, địa phương, gắn với chuỗi cung ứng toàn cầu và phát triển hạ tầng logistic nông nghiệp, nông thôn, bảo đảm chuỗi cung ứng thị trường trong nước.

"Việc giải tỏa nông sản ùn tắc tại các cửa khẩu, phải vừa có các biện pháp giải quyết tình thế trước mắt, vừa có biện pháp căn cơ, lâu dài, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã vào cuộc tích cực, chỉ đạo rất quyết liệt, giao nhiệm vụ cụ thể cho các bộ, ngành, địa phương", Thủ tướng cho biết.

Về dịch vụ, yêu cầu chung là khôi phục tổng cầu trong dịch vụ. Phát động các chương trình kích cầu tiêu dùng nội địa, mở rộng thị trường trong nước. Nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển dịch vụ logistics. Thực hiện kích cầu du lịch phù hợp với tình hình dịch bệnh; mở cửa du lịch an toàn, không cầu toàn, không nóng vội.

Về tài nguyên môi trường và biến đổi khí hậu, Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu đẩy mạnh phát triển bền vững, phát triển xanh. Các định chế tài chính quốc tế hiện rất quan tâm ủng hộ Việt Nam và Việt Nam có cơ hội để đẩy mạnh chuyển đổi năng lượng xanh. Khẩn trương triển khai các giải pháp để hiện thực hóa các cam kết của Việt Nam tại Hội nghị lần thứ 26 của Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu (COP 26).

Về thu hút đầu tư, giải ngân đầu tư công, Thủ tướng yêu cầu quyết liệt hơn nữa, mạnh mẽ hơn nữa, kiểm điểm trách nhiệm, tháo gỡ về thể chế. Đẩy mạnh hợp tác công tư.

Về phát triển văn hóa, xã hội, phải cụ thể hóa và triển khai chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc vừa qua. Tiếp tục rà soát, ban hành và triển khai đồng bộ, kịp thời, hiệu quả các chính sách hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh; triển khai các giải pháp phục hồi thị trường lao động.

Triển khai hiệu quả các chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo, nông thôn mới, phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Phê duyệt, triển khai Chiến lược phát triển giáo dục; đưa học sinh trở lại trường học an toàn với dịch bệnh. Thực hiện tốt các chính sách người có công, bảo trợ xã hội, bảo đảm an sinh xã hội, giảm nghèo bền vững; tạo điều kiện để mọi người dân đều có Tết an lành.

Về xây dựng, hoàn thiện thể chế, tổ chức bộ máy và tổ chức thi hành pháp luật, Thủ tướng lưu ý các bộ, các ngành, các địa phương phải rất chủ động trong việc rà soát, tổng hợp các vướng mắc về thể chế, cơ chế, chính sách, chỉ rõ điều nào, luật nào, nội dung nào cần sửa đổi, bổ sung. Kiên quyết, kiên trì và đẩy mạnh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí; xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong sạch, vững mạnh, toàn diện.

Về quốc phòng, an ninh, đối ngoại, phải nắm chắc tình hình, sẵn sàng xử lý kịp thời, linh hoạt mọi tình huống, không để bị động, bất ngờ; kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ chủ quyền quốc gia, toàn vẹn lãnh thổ.

Về theo dõi, đôn đốc, kiểm tra, giám sát, các cấp ủy Đảng thực hiện kiểm tra theo quy định của Đảng, các cấp, các ngành tổ chức thanh tra thường xuyên, phòng ngừa các sai phạm, không thể vi phạm nhỏ tích tụ thành sai phạm lớn, tăng cường phân cấp, phân quyền đi đôi với kiểm tra giám sát, phân bổ nguồn lực hợp lý và nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ. Không để lợi dụng công tác phòng chống dịch để trục lợi.

Trước đó, tại Hội nghị, các địa phương có nhiều kiến nghị về vấn đề phân cấp, phân quyền; tách dự án giải phóng mặt bằng ra khỏi dự án đầu tư; chuyển đổi đất nông nghiệp, đất rừng; xử lý các dự án tồn đọng.

Phản hồi các kiến nghị này, Thủ tướng khẳng định, Chính phủ sẽ làm hết sức mình, các bộ, ngành, các Bộ trưởng phải hết sức chủ động để giải quyết. Thủ tướng đề nghị HĐND các cấp, các đoàn đại biểu Quốc hội cùng các cấp chính quyền cùng nhau tháo gỡ, có tiếng nói cùng Chính phủ báo cáo, kiến nghị, thuyết phục các cơ quan có thẩm quyền, đặt lợi ích chung lên trên hết để giải quyết các vấn đề này.

"Tình hình càng khó khăn, phức tạp, nhạy cảm càng phải đoàn kết, thống nhất, giữ đúng nguyên tắc, phát huy dân chủ, huy động trí tuệ tập thể, chung sức chung lòng, cùng nhau phấn đấu đạt kết quả cao hơn năm 2021", Thủ tướng nêu rõ.

Cũng tại Hội nghị, sau khi lắng nghe phát biểu chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh tập thể Chính phủ, từng thành viên Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương sẽ lĩnh hội đầy đủ, quán triệt sâu sắc và triển khai nghiêm túc, hiệu quả ý kiến chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư bằng những chương trình, kế hoạch, nhiệm vụ, hành động thiết thực, cụ thể.

"Những chỉ đạo của đồng chí sẽ tiếp tục lan tỏa tinh thần đại đoàn kết toàn dân, ý chí quyết tâm, nỗ lực phấn đấu, truyền cảm hứng, nhân thêm sức mạnh nội sinh để cả nước phấn đấu đạt được kết quả cao hơn nữa trong năm 2022 và những năm tới đây", Thủ tướng bày tỏ.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết năm 2021 có thể nói là năm có nhiều khó khăn, thách thức nhưng kết quả đạt được là rất đáng trân trọng. Tuy nhiên, như  đồng chí Tổng Bí thư đã căn dặn, chúng ta tuyệt nhiên không được chủ quan, thỏa mãn mà phải khắc phục ngay, hiệu quả những tồn tại, hạn chế, yếu kém. Cùng với đó, tiếp tục kế thừa và phát huy những thành tựu đã đạt được của Chính phủ qua nhiều nhiệm kỳ, nhiều năm, tiếp tục đổi mới, sáng tạo; hành động quyết liệt, hiệu quả; quyết tâm xây dựng Chính phủ, chính quyền địa phương trong sạch, vững mạnh, toàn diện, đoàn kết, chung sức, đồng lòng, nỗ lực phấn đấu vượt qua mọi khó khăn, thách thức, thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ đã được giao, nhất là trong phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ trong Chính phủ, chính quyền địa phương.

“Phấn đấu năm 2022 là năm chiến thắng dịch bệnh; kinh tế phục hồi và phát triển; xã hội trật tự và kỷ cương; chủ quyền quốc gia được giữ vững; chính trị được ổn định; nhân dân có cuộc sống bình an và hạnh phúc”, Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh.