Nông sản nhập khẩu hưởng thuế 0%: Cơ hội nào cho Việt Nam?

Việc nông sản Trung Quốc và ASEAN vào Việt Nam được hưởng thuế 0% dấy lên lo ngại sẽ “thống trị” thị trường trong nước nhưng cũng không ít người “lạc quan” cho rằng cạnh tranh sẽ là cơ hội để nông nghiệp Việt Nam thay đổi và bứt phá.

Lo ngại nông sản Việt “thua” ngay “trên sân nhà”

Theo cam kết khi tham gia ACFTA, hàng nghìn mặt hàng từ các nước thành viên ACFTA nếu có giấy chứng nhận xuất xứ hàng hoá (C/O) được Bộ Công Thương quy định sẽ được hưởng thuế ưu đãi 0% khi vào Việt Nam.

Các nước thành viên ACFTA gồm: Trung Quốc, Philippines, Thái Lan, Singapore, Myanmar, Malaysia, Lào, Indonesia, Campuchia, Brunei.

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng vừa ban hành Nghị định 128/2016 về biểu thuế nhập khẩu hàng hóa nhằm thực hiện Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN – Trung Quốc (ACFTA) giai đoạn 2016-2018. Theo đó, hàng nghìn mặt hàng khác trong lĩnh vực nông nghiệp như rau củ quả, thực phẩm… được áp ngay thuế suất 0% từ năm 2016 – 2018. Một số dòng thuế còn lại sẽ được cam kết cắt giảm theo lộ trình đến năm 2020. Điều này cho thấy, hàng Trung Quốc, ASEAN sẽ có rất nhiều thuận lợi khi vào Việt Nam, nhất là về giá.

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, trong 9 tháng đầu năm, Trung Quốc vẫn là thị trường nhập khẩu hàng hóa lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch 36 tỉ USD. Nhập siêu từ Trung Quốc lên đến 21,3 tỉ USD.

Về các mặt hàng Trung Quốc nhập khẩu vào Việt Nam theo thống kê của Tổng cục Hải Quan, doanh nghiệp trong nước nhập 45,3 triệu USD hàng thủy sản, 146,9 triệu USD rau quả.

Như vậy, khi thuế suất nhập khẩu còn 0%, hàng hóa từ Trung Quốc, ASEAN sẽ tăng thêm lợi thế khi vào Việt Nam, đồng thời tạo nên sức ép mạnh lên hàng nội, đặc biệt là hàng nông sản khi mà những mặt hàng của các nước này vốn đã tràn ngập ở thị trường Việt Nam. Đáng chú ý, những sản phẩm của Trung Quốc được hưởng mức thuế nhập 0% vào Việt Nam hiện có mức giá rẻ hơn rất nhiều so với giá trong nước. Bên cạnh đó, một số mặt hàng hoa quả của Thái Lan lại có chất lượng cao, giá cạnh tranh hơn hẳn so với  hàng Việt Nam.

Trước thông tin trên, nhiều chuyên gia kinh tế lo ngại, việc nhiều nhóm hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và ASEAN được giảm thuế suất đặc biệt là hàng nông sản sẽ tạo ra cạnh tranh gay gắt và đẩy hàng Việt vào thế “thua” ngay trên sân nhà nếu không thay đổi. Còn chưa kể nguy cơ Việt Nam sẽ phụ thuộc nặng nề hơn vào Trung Quốc. Bởi dù chưa được giảm thuế nhập khẩu về 0% thì nông sản trong nước trước đây cũng đã lao đao vì hàng Trung Quốc, Thái Lan.

TS Võ Mai, Phó Chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam cho biết: “Những mặt hàng Trung Quốc cùng loại sẽ cạnh tranh gay gắt với hàng Việt như khoai tây, hành tây, súp lơ, cam, quýt, nho… nhờ giá rẻ. Đó là chưa kể nhiều loại trái cây của Trung Quốc như xoài mút, mận tím, nho, đào “núp bóng” hàng Việt Nam có thêm nhiều cơ hội thâm nhập và cạnh tranh không lành mạnh với trái cây nước ta”.

Ông Châu Nhựt Trung, Giám đốc Công ty Huỳnh Gia Huynh Đệ nhận định, ngoài rau quả thì các sản phẩm như gà, vịt, phụ phẩm, gia cầm sống từ Trung Quốc khi thuế về 0% cũng sẽ tạo áp lực cạnh tranh đối với ngành chăn nuôi trong nước. Ông Trung dẫn chứng: “Hiện các phụ phẩm của gia cầm như lòng gà, vịt, heo Trung Quốc vào Việt Nam rất nhiều”.

Đại diện một công ty chăn nuôi ở Đồng Nai cho hay thời gian qua một lượng lớn chân, cánh, đùi, mề gà… Trung Quốc được tạm nhập vào Việt Nam để tái xuất. Nhưng nhiều lô hàng đã không được tái xuất mà đưa ra tiêu thụ trên thị trường khiến người chăn nuôi Việt Nam điêu đứng và người tiêu dùng trong nước đang bị ảnh hưởng vì chất lượng không đảm bảo.

“Nay với việc mở rộng cửa cho hàng miễn thuế thì chắc chắn các sản phẩm thịt, phụ phẩm gà, vịt từ Trung Quốc với giá rẻ sẽ có cơ hội gia tăng xuất sang Việt Nam. Từ đó khiến ngành chăn nuôi thêm khó khăn” – đại diện công ty trên đưa ra cảnh báo.

Cơ hội trong thách thức

Bên cạnh những lo ngại về việc mất thị phần trên thị trường trong nước, nhiều chuyên gia cho rằng, việc nông sản Trung Quốc và ASEAN vào Việt Nam đồng thời cũng tạo ra cơ hội để nông sản sạch lên ngôi. Bởi nếu biết tận dụng cơ hội, khẳng định thương hiệu nông sản “made in Vietnam” thì nông sản Việt mới có chỗ đứng thực sự trên thị trường và có những bước vươn lên, bứt phá.

Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam – ông Lại Xuân Môn cho biết: “Hoa quả Trung Quốc vào Việt Nam với thuế 0% sẽ có cả cơ hội và thách thức. Điều quan trọng là chúng ta phải biến thách thức đó thành cơ hội”. Để không bị thua ngay trên sân nhà, hoa quả trong nước phải nâng cao chất lượng cả về mặt hình thức và nội dung. Đây là thách thức không hề nhỏ với nông sản Việt trong thời gian tới.

Ông Lại Xuân Môn cũng khẳng định, việc kiểm định chất lượng, an toàn thực phẩm của nước ta còn nhiều hạn chế. Bởi vậy, việc siết chặt quản lý chất lượng hoa quả Trung Quốc vào nước ta cần phải đặc biệt chú trọng. Cần thiết cơ quan kiểm định của hai nước cùng kiểm định.

Đồng quan điểm, Đại biểu Nguyễn Quang Tuấn (Giám đốc bệnh viện Tim Hà Nội) cho rằng: “Không nên quá lo ngại khi hoa quả Trung Quốc vào nước ta được ưu đãi thuế về 0%. Vấn đề quan trọng là hoa quả đó có được kiểm dịch, đảm bảo chất lượng, sức khỏe người tiêu dùng hay không.

Thực tế, hoa quả nhập khẩu chính ngạch đã được kiểm dịch ở cửa khẩu, nhưng người dân vẫn lo. Bởi vậy, sắp tới hoa quả Trung Quốc có thể được nhập nhiều hơn nữa thì việc kiểm dịch, kiểm soát phải siết chặt hơn nữa.”

Còn theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng, việc mở cửa cạnh tranh là điều cần thiết. Trước một sức ép mới, nếu tận dụng được thì sẽ là cơ hội để phát triển. Sức ép cạnh tranh bây giờ là sức ép cạnh tranh không đơn thuần về giá cả mà còn về chất lượng. Ngoài ra, các doanh nghiệp, các nhà khoa học cũng cần sát cánh cùng nông dân. Nhà nước cần tăng kiến tạo, đa dạng hóa cây trồng, giảm bớt các doanh nghiệp nhà nước về nông nghiệp không hiệu quả…

Chuyên gia này cũng cho rằng cần thiết phải thông tin đa chiều, rộng rãi đến nông dân, người tiêu dùng bởi họ cần thông tin đầy đủ về thị trường, về chất lượng sản phẩm, thậm chí phải biết ai phải chịu trách nhiệm nếu để sản phẩm bẩn lọt vào. Nhiều khi có thông tin gây hại hoành hành đã mấy ngày, gây hại rồi cơ quan nhà nước mới vào cuộc là hết sức chậm chạp.

“Hàng rào có dựng nên mà người giữ rào cứ nhắm mắt làm ngơ cho hàng bẩn vào thì không được. Cái chính là ở con người, ở trách nhiệm, lương tâm được nhà nước giao giữ hàng rào đó. Hàng rào nếu chỉ để chống người mình không thôi thì nó vô hiệu” – bà Lan nhấn mạnh.

Theo Nha Trang DĐDN