M&A năm 2018 giữ vững sức hút của Việt Nam trong Asean

Năm 2018 vẫn rất sôi động

Năm 2018 là cột mốc quan trọng, đánh dấu 10 năm chặng đường mua bán, sáp nhập (M&A) doanh nghiệp tại Việt Nam. Theo thống kê, đã có 4.353 thương vụ, với tổng giá trị M&A đạt 48,8 tỉ USD được thực hiện trong giai đoạn 2009-2018. Tổng giá trị M&A tại Việt Nam năm 2017 đạt 10,2 tỉ USD, mức cao nhất từ trước đến nay và tăng trưởng 175% so với năm 2016. Trong 6 tháng đầu năm nay, tổng giá trị các thương vụ M&A tại Việt Nam đạt 3,55 tỉ USD (bằng 155% cùng kỳ năm 2017). Dự báo năm 2018, giá trị M&A có thể đạt mốc 6,5 - 6,9 tỉ USD, bằng 63,7% so với năm 2017. Trong giai đoạn trung hạn, quy mô thị trường M&A Việt Nam có thể vượt qua mốc 5 tỉ USD của giai đoạn 2014-2016 để ổn định ở mốc 6 - 6,5 tỉ USD.

Giá trị M&A năm 2018 dự kiến giảm so với năm 2017. Các chuyên gia cho rằng trong năm 2018 và những năm tiếp theo, các thương vụ M&A tiếp tục tập trung nhiều vào lĩnh vực hàng tiêu dùng, bán lẻ và bất động sản. Ngoài ra, các lĩnh vực viễn thông, năng lượng, hạ tầng, dược phẩm, giáo dục được kỳ vọng sẽ đóng góp giá trị đáng kể cho hoạt động M&A tại Việt Nam trong giai đoạn tới. Nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục đóng vai trò quan trọng với các thương vụ quy mô vừa và lớn từ 20-100 triệu USD. Tỷ trọng các thương vụ ở quy mô này đang có xu hướng gia tăng trong một vài năm qua.

Dư âm thương vụ lịch sử M&A

Thương vụ đình đám về giá trị của ThaiBev - Sabeco vẫn được nhắc đến như một sự kỳ vọng vào những bước ngoặc lẫn kỷ lục mới khi vẫn là thương vụ M&A lớn nhất năm 2017 cũng như lịch sử M&A tại Việt Nam. Năm 2018 chưa hẳn làm một năm thành công khi mà cái bóng của thương vụ mang tính đột biến lớn trên thị trường vẫn khó có ai vượt qua.

Ngay sau M&A, trong báo cáo tài chính mới đây của Tổng CTCP Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco - Mã: SAB) thì quý III công ty đạt doanh thu thuần 8.563 tỉ đồng, tăng trưởng 6% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên lũy kế 9 tháng đầu năm doanh thu của công ty có tăng nhưng lợi nhuận giảm hơn 6%. Nguyên nhân doanh thu thuần tăng là do sản lượng bán hàng tăng và việc công ty thực hiện tăng giá bán.

Bên cạnh việc giá cổ phiếu lao dốc gây nhiều quan ngại về sự thành công của thương vụ này, ông Phạm Văn Thinh, Tổng giám đốc Công ty Deloitte Việt Nam (chuyên về kiêm toán và tư vấn doanh nghiệp) khẳng định còn quá sớm để nói thương vụ giữa ThaiBev và Sabeco thành công hay không.

“Nếu nhìn từ phía nhà nước, đây là giao dịch thành công vì đã bán được vốn, thu về khoản tiền tương đối lớn. Còn từ phía người mua, bây giờ vẫn đang là quá trình chỉnh đốn doanh nghiệp vừa tiếp quản, còn nhiều vấn đề hậu sát nhập như: kinh doanh thế nào trong tương lai, gìn giữ doanh nghiệp thế nào, thương hiệu Việt còn không hay chuyển hoàn toàn sang Thái, làm thế nào để vận hành Sabeco hiện tại như một phần của ThaiBev...”, ông Thinh nhận định.

Công ty Chứng khoán CIMB-GK từng đưa ra bình luận sắc sảo khi nhắc đến mục tiêu dài hạn về “việc thâu tóm (Sabeco) là nhất quán với tầm nhìn của Tập đoàn (ThaiBev) về việc chuẩn bị để trở thành doanh nghiệp hàng đầu trong khu vực”. Nắm chặt mạng lưới phân phối mạnh mẽ của Sabeco (32.000 điểm phân phối), họ sẽ chiếm lĩnh thị trường bia Việt Nam, từ đó dùng Sabeco làm bàn đạp chiếm lĩnh thị trường Đông Nam Á... Vì thế điều họ cần lúc này là thời gian để ổn định và hòa nhập trước khi thật sự trở lại với nhiều diễn biến bất ngờ.

Thương vụ đình đám năm 2018

Nhắc đến M&A tại Việt Nam dường như vẫn sẽ là câu chuyện khối nội bị khối ngoại thâu tóm, thế nhưng dù chiếm tỷ lệ khá nhỏ, các thương vụ M&A doanh nghiệp Việt Nam mua công ty nước ngoài đã chứng minh được bản lĩnh của nghiệp Việt trên sân chơi toàn cầu. Nhắc đến nhiều nhất trong năm qua chính là thương vụ FPT mua 90% cổ phần của Intellinet. Đây là lần đầu tiên một công ty CNTT Việt Nam mua một công ty tư vấn của Mỹ, thể hiện bước đi chiến lược nhằm cộng hưởng sức mạnh của hai bên giúp FPT nhanh chóng mở rộng thị trường và gia tăng doanh thu tại Mỹ.

Vingroup có lẽ là một trong những tập đoàn tích cực nhất trong những thương vụ M&A của năm 2018 khi có tới 2 vụ thâu tóm đình đám, bổ sung những mảnh ghép đắt giá vào hệ sinh thái Tập đoàn Vingroup. Đầu tiên trong số này vẫn sự khẳng định bản lĩnh việt qua thương vụ M&A “Ta” mua “Tây”. Vung tiền thâu tóm General Motors Việt Nam (GM) vào tháng 6.2018, VinFast đạt được cùng lúc 2 mục đích. Đầu tiên là có thể tận dụng nhà máy của GM sẽ bổ sung năng lực sản xuất cho VinFast bên cạnh nhà máy tại Hải Phòng. Quan trọng hơn, VinFast lập tức có trong tay hệ thống phân phối của GM với 22 đại lý phân phối tại Việt Nam, trong đó 8 đại lý tập trung ở khu vực miền bắc (riêng Hà Nội có 6), 3 ở miền Trung và 11 đại lý ở miền Nam (trong đó TP.HCM có 9) ngay trước khi xe hơi VinFast chính thức ra đời.

Ngay sát cuối năm 2018, Vingroup đã hoàn tất thương vụ với Viễn Thông A. Tuy giá trị thương vụ này vẫn không được hai bên tiết lộ nhưng đây là một trong 3 thương vụ mua bán sáp nhập đình đám nhất đối với các hệ thống bán lẻ điện thoại di động. Trước đó, Thế Giới Di Động đã mua lại trên 95,2% của Trần Anh tại Hà Nội, trong khi Tập đoàn Central Group trước đó đã mua 49% cổ phần trong Công ty cổ phần thương mại Nguyễn Kim, vốn từng là một trong những nhà bán lẻ điện tử hàng đầu trong nước. Với việc mua lại Viễn Thông A, Vingroup trở thành đối trọng trực tiếp của Thế Giới Di Động trong cuộc đua phân phối sản phẩm công nghệ.

Giữ vững sức hút trong ASEAN

Trong năm 2018 và những năm tiếp theo, các thương vụ M&A sẽ tiếp tục tập trung vào lĩnh vực hàng tiêu dùng, bán lẻ và bất động sản. Các lĩnh vực viễn thông, năng lượng, hạ tầng, dược phẩm, giáo dục được kỳ vọng sẽ đóng góp đáng kể cho hoạt động M&A tại Việt Nam giai đoạn tới.

Điều này thể hiện rõ trong Top 100 thương vụ M&A tiêu biểu trong thập niên qua. Cụ thể, có đến 7 thương vụ trong Top 10 và chiếm gần 50% trong 100 thương vụ là các ngành hàng sản xuất hàng tiêu dùng, thực phẩm, bán lẻ và bất động sản. Trong danh mục này, ngoài thương vụ Thai Beverage - Sabeco, GIC Private Limited - Vinhomes, còn có hàng loạt thương vụ quy mô tỉ USD như Central Group - Big C 1,14 tỉ USD, Singha - Masan 1,1 tỉ USD, Fraser & Neave Ltd - Vinamilk 0,5 tỉ USD…

Ông Ralf Pilarczyk - Trưởng bộ phận Mua bán và Sáp nhập khu vực ASEAN - Ngân hàng Standard Chartered nói: "Lý giải cho điều này khá dễ hiểu khi Việt Nam là thị trường với quy mô lớn trên 90 triệu dân và cơ cấu dân số rất trẻ so với các nước trong khu vực, cùng với đó là tốc độ phát triển kinh tế ổn định. Do vậy, mỗi đồng USD đầu tư vào ngành tiêu dùng ở Việt Nam đều có thể có lợi nhuận tốt”.

Bất động sản từ trước đến nay vẫn là mục tiêu của các nhà đầu tư trong các thương vụ M&A, đặc biệt là các nhà đầu tư nước ngoài. Trong 6 tháng đầu năm 2018, lĩnh vực bất động sản chiếm ưu thế khi chiếm tới 66,75% giá trị các thương vụ, tài chính ngân hàng đứng thứ 2 với 19,06%. Với diễn biến này, nhiều ý kiến cho rằng bất động sản dự báo là một trong những lĩnh vực thu hút nhiều thương vụ M&A nhất.

Trong thời gian tới, bên cạnh khối ngoại là các nhà đầu tư từ Singapore, Thái Lan, Hàn Quốc và Nhật Bản vẫn đóng vai trò quan trọng trong hoạt động M&A tại Việt Nam thì cuộc đua sẽ có sự trỗi dậy của các đại diện tập đoàn tư nhân hùng mạnh như Vingroup, BRG, Masan, Hòa Phát, SHB… tạo nên sức hút để Việt Nam vẫn là điểm đến hấp dẫn nhất ASEAN trong hoạt động M&A.

10 thương vụ giá trị nhất của thập niên 2009 - 2018

N.H