Nếu nhà máy đường HAGL về tay Thành Thành Công: Cơ hội tăng "độc quyền"?

Chỉ riêng hệ thống các Cty, nhà máy mía đường đang có cổ phần sở hữu, Tập đoàn Thành Thành Công (TTC) đã là một thế lực chi phối ngành hàng mía đường.

Nếu có thêm nhà máy mía đường sang nhượng từ Hoàng Anh Gia Lai (HAGL), sự chi phối này chắc chắn sẽ còn “khủng” hơn…

Hệ thống khép kín với các thương hiệu lớn

Thực hiện bền bỉ chiến lược M&A các DN mía đường nhiều năm qua, với kinh nghiệm của những người từng gắn bó và đi lên từ kinh doanh mật rỉ là ông Đặng Văn Thành – Chủ tịch TTC và vợ ông, bà Huỳnh Bích Ngọc, TTC ngày nay có hẳn một ủy ban Mía đường để “điều hành” các DN có cổ phần sở hữu trực tiếp hoặc có liên quan.

Theo thống kê, cả nước hiện có khoảng 39 DN mía đường đang hoạt động. Trong đó, có đến gần 10 DN có mối quan hệ tập trung với nhau mà trung tâm là TTC. TTC hiện có 8 Cty thành viên trải dài từ miền Trung, Tây nguyên, miền Tây và miền Đông Nam bộ với công suất 29.000 tấn mía/ngày. Trụ cột đóng góp chính cho công suất này là 5 Cty chuyên sản xuất lớn: TTC Tây Ninh, TTC Gia Lai, Mía đường Biên Hòa, Cty đường Biên Hòa – Ninh Hòa, Cty đường Biên Hòa – Phan Rang… Riêng hai thương hiệu đường Biên Hòa và TTC Tây Ninh là nổi tiếng nhất cả nước và có mặt ở mọi kênh bán lẻ hiện đại (siêu thị, mi-ni mart) lẫn truyền thống (chợ, tạp hóa).

Bên cạnh đó, các công ty còn lại là Cty TNHH thực phẩm công nghệ Minh Tâm và CTCP Thực phẩm công nghệ Sài Gòn là những DN lớn hoạt động trong lĩnh vực phân phối sản phẩm đường. Như vậy TTC đang có hoạt động khép kín từ khâu sản xuất đến phân phối trong lĩnh vực mía đường với các Cty thành viên nêu trên.

Sở hữu thị phần, doanh thu và lợi nhuận khủng

Theo báo cáo của AgroMinitor, hệ thống mía đường của TTC đang chiếm gần hơn 17% thị phần đường trong cả nước. Trong đó, chiếm 22,8% thị phần tại miền Trung – Tây Nguyên, 27% tại miền Nam. Tuy nhiên đây có lẽ là số liệu “khiêm tốn” bởi chỉ tính riêng TTC Tây Ninh, theo báo cáo của Cty này, thị phần của đơn vị này tại miền Nam đã liên tục chiếm 90% trong 3 năm qua và đạt gần 10% ở miền Bắc. TTC cũng từng công bố thị phần mía đường họ đang sở hữu chiếm tới hơn 20% và mục tiêu của họ thời gian tới là 30%.

Tương ứng thị phần, doanh thu và lợi nhuận của các DN mía đường thuộc TTC, đều có mức tăng trưởng cao. BCTC của TTC Tây Ninh cho biết doanh thu thuần niên độ từ 1/1 – 31/3/2016 đạt hơn 1200 tỷ đồng, tăng trưởng 121,3% so với cùng kì và lợi nhuận cũng tăng trưởng 107% so với cùng kì, từ 73,2 tỷ đồng lên 147,7 tỷ đồng. Đặc biệt, Đường Biên Hòa (BHS) thậm chí hạch toán chỉ tiêu gộp từ Mía đường Ninh Hòa (NHS) – cũng đạt tăng trưởng mạnh về doanh thu thuần và lãi gộp từ 54,8% và 47, 8% theo niên độ.

Một chuyên gia trong ngành nhận định, việc các DN thuộc TTC thu lợi lớn, đều đặn mỗi năm, nằm ở chỗ ngành mía đường có đặc thù được “bảo hộ” bởi mức thuế nhập khẩu lên tới 80-100% và 25 – 40% số đường nhập trong hạn ngạch. Như vậy, các DN ngành đường nói chung, không riêng thuộc TTC cũng đang hưởng lợi. Nhưng bên cạnh đó, việc các DN lớn nằm trong cùng một hệ thống TTC, đã khiến thuận lợi này tăng đáng kể cho các DN chi phối giá đường thuận lợi hơn. Thực tế, trên thị trường giá bán các sản phẩm của các DN này cũng cao hơn, suất tiêu thụ cao do trùm phủ thị trường về thị phần sản xuất – phân phối, DN có điều kiện ghi nhận biên lợi nhuận cao hơn nhiều so với những DN cùng ngành khác.

Nếu mua nhà máy HAGL, TTC sẽ thêm lợi ích gì?

Ông Phạm Hồng Dương Chủ tịch Ủy ban Mía đường TTC trong một cuộc trao đổi báo giới đã thẳng thắn chia sẻ định hướng TTC sẽ tiếp tục M&A, tìm kiếm những đích nhắm mới, mở rộng tầm ảnh hưởng và thị phần..

Trong đích nhắm đó, HAGL với cụm công nghiệp mía đường tại Lào được đầu tư từ năm 2011, với nhà máy mía đường, theo công bố ở thời điểm đó của Tập đoàn có công suất 7.000 tấn/ ngày và vùng nguyên liệu trồng mía trị giá 19,1 triệu USD, là tài sản hấp dẫn.

Liên hệ với TTC và chưa được xác nhận thông tin, nhưng theo dự đoán, việc HAGL trong cơn “bĩ cực” vì khối nợ khủng hàng chục nghìn tỷ đồng, phải tính toán đến chuyện thanh lý bớt tài sản, cũng có thể xảy ra. Và việc TTC đặt vấn đề mua lại nhà máy này cũng gần như được xem là điều hiển nhiên khi giữa 2 bên đã có mối quan hệ hợp tác lâu dài ở góc độ nhà cung cấp – người mua hàng với các sản phẩm đường thô để tinh luyện. Quan trọng hơn, TTC đang quyết tâm nâng chất lượng và mở rộng sức ảnh hưởng với công suất lẫn vùng trồng, nhằm ứng phó biến đổi khí hậu, cải thiện tình trạng giống cây cho năng suất kém, bù đắp việc quy hoạch vùng trồng đang yếu, nông dân chuyển đổi cây trồng… đón thời điểm nguồn cung đường dự kiến đang thiếu hụt trên toàn cầu những năm tới (Theo dự báo của Hiệp hội mía đường Thế giới)

Một yếu tố khác cũng cần quan tâm là hiện tại, HAGL đang được ưu đãi nhập khẩu đường vào VN với mức thuế ‘bảo hộ” đặc biệt, chỉ 2,5% (cho hạn ngạch 50.000 tấn năm 2015). Năm 2016, Bộ Công Thương tiếp tục cho phép nhập 30.000 tấn đường sản xuất ở Lào về VN và qua năm 2017, con số này vẫn duy trì ở mức 30.000 tấn. Có nghĩa là trong ngắn hạn, nếu nhà máy này về tay TTC, tập đoàn vẫn sẽ được hưởng lợi từ nhập khẩu đường thấp, đồng thời có thể tăng lợi ích kép từ nguồn cung tăng lớn, lực chi phối mạnh hơn, khả năng giữ giá cao tốt hơn. Trên cơ sở đó có thể tiếp tục ghi nhận vị ngọt của đầu tư mang lại, nhất là nếu ngành đường áp dụng thí điểm đấu giá nhập khẩu đường trong năm nay.

Nếu “ngon” như vậy, HAGL lại “nỡ” sang tay nhà máy? Theo giới chuyên môn, về thế lực mía đường, HAGL không có sức ảnh hưởng, chi phối mạnh như TTC. Cùng với đó, áp lực nợ nần khiến HAGL sẽ phải chọn ra mảng miếng nào đó, “có giá” để sang nhượng, bên cạnh xử lí những khoản kinh doanh không tiềm năng nhằm thu tiền tươi thóc thật về. Chưa kể HAGL hiện cũng không coi trọng mía đường như trước, so với mảng bò thịt mà DN đang đầu tư tập trung. “Ngoài TTC, có bao nhiêu nhà đầu tư hứng thú với nhà máy của HAGL nếu bầu Đức thực sự muốn bán? Bên cạnh yếu tố tiềm lực tài chính hay cái nhìn dài hạn về đầu tư, cũng không có nhiều nhà đầu tư có kinh nghiệm “thực địa” thị trường Lào bằng với ông Đặng Văn Thành – người đã từng đưa Sacombank “mở lối” ở đây”, một chuyên gia phân tích.

Nhà máy đường HAGL có về tay TTC hay không – xem ra không còn là thương vụ bất khả thi.

Theo Lê Mỹ - DĐDN