M&A sẽ là động lực tăng trưởng trong tương lai

Bất chấp bối cảnh dịch bệnh và sự gián đoạn liên tục kéo dài trong nhiều tháng, thị trường M&A tại Việt Nam ghi nhận khá nhiều thương vụ nổi bật cùng sự thu hút quan tâm của các nhà đầu tư vào các ngành tăng trưởng cao. Với tư duy đổi mới để phục hồi và phát triển sau dịch, nhiều doanh nghiệp đã nỗ lực tăng cường liên kết hợp tác và nắm bắt cơ hội đến từ lĩnh vực M&A. 

Tiềm năng phá vỡ kỷ lục năm 2020 

Trước làn sóng dịch COVID-19 lần thứ 4, báo cáo hoạt động mua bán sáp nhập (M&A) vẫn đầy những gam màu sáng trong năm 2021. Theo thống kê của hãng luật White & Case, trong 9 tháng đầu năm 2021, Việt Nam có 41 thương vụ mua bán và sáp nhập (M&A) doanh nghiệp với tổng giá trị 3,01 tỷ USD. Nếu hoạt động M&A trong quý IV tiếp diễn với tốc độ tương đương với ba quý đầu, quy mô các thương vụ trong cả năm 2021 sẽ vượt qua năm 2020. 

Các thương vụ lĩnh vực tài chính và tiêu dùng dẫn đầu thị trường M&A. Theo thống kê ước tính, ngành tài chính ghi nhận giá trị M&A trong 9 tháng đầu năm nay đạt 1,47 tỷ USD. Trong đó, thương vụ SMBC mua FE Credit đã giúp Nhật Bản nổi lên là người mua lớn nhất trên thị trường M&A của Việt Nam. Cụ thể, Tập đoàn Sumitomo Mitsui (SMBC) của Nhật Bản chi 1,4 tỷ USD để mua 49% vốn tại công ty tài chính FE Credit từ tay Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank - Mã: VPB). Thông qua khoảng 50% thị phần cho vay tiêu dùng Việt Nam của FE Credit, SMBC tìm kiếm cơ hội tăng trưởng tại châu Á. 

Một thương vụ khác cũng trong ngành tài chính là việc ngân hàng Bank of Ayudhya của Thái Lan chi 69 triệu USD mua lại SHB Finance từ tay Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội (Mã: SHB). Thương vụ này sẽ giúp ngân hàng đến từ Thái Lan tiếp cận khoảng 200.000 khách hàng của SHB Finance, giúp mở rộng hiện diện tại khu vực Đông Nam Á. 

Trong lĩnh vực tiêu dùng, thương vụ sáp nhập giữa GTNFoods và Vilico trị giá 203,5 triệu USD là giao dịch trong nước (không có người mua nước ngoài) lớn nhất kể từ đầu năm 2021 đến nay. Theo kế hoạch, đây là một phần của việc tái cơ cấu thuộc công ty mẹ Vinamilk, sau đó hủy niêm yết GTN Foods và chuyển toàn bộ quyền tài sản cho Vilico. Sau khi được phê duyệt, Vilico sẽ mở rộng hoạt động của mình trên thị trường chăn nuôi và chế biến thịt của Việt Nam. Đáng chú ý không kém là thương vụ giữa Nhựa Đồng Nai và nhà sản xuất gạch ngói CTCP CMC, Nhựa Đồng Nai mua lại 45 triệu USD cổ phần (51,58%) với mục tiêu mở rộng vị thế nhà cung cấp vật liệu xây dựng cho các công trình xây dựng dân dụng và cơ sở hạ tầng. 

Xét theo số thương vụ, lĩnh vực công nghiệp và hóa chất dẫn đầu với 7 giao dịch trong ba quý, nhiều hơn con số cả năm 2020. Hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực điện tử dẫn đến một số thương vụ lớn, chẳng hạn như việc Sunji Electronic của Hàn Quốc mua lại Bangjoo Hi-Tech, một nhà sản xuất linh kiện điện tử và bảng mạch trị giá 47,7 triệu USD. 

Thương vụ vốn tư nhân (PE) có giá trị cao nhất đến nay là Alibaba Group và Baring Private Equity Asia mua lại 5,5% cổ phần The CrownX của Masan Group. Thương vụ trị giá 400 triệu USD giúp xây dựng năng lực kỹ thuật số của công ty bán lẻ, giúp đẩy mạnh chuyển dịch từ offline sang online. Các nhà đầu tư PE của Mỹ cũng đang hoạt động tích cực, một trong những điểm sáng là KKR đầu tư 100 triệu USD vào công ty giáo dục tư nhân EQuest. 

Triển vọng tươi sáng kết năm 2021

Thị trường M&A tại Việt Nam thời hậu dịch trong năm 2021 cũng chịu ảnh hưởng tương tự như nhiều nước khác trên thế giới. Thế nhưng, một khảo sát của KPMG công bố 86% tổng giám đốc (CEO) cho rằng M&A sẽ là động lực tăng trưởng chính trong 3 năm tới. 

Theo ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội dự đoán, giá trị các thương vụ năm 2021 sẽ khoảng 4,5-5 tỷ USD và năm 2022 có thể đạt 7 tỷ USD. Các lĩnh vực hàng tiêu dùng, bán lẻ, bất động sản, công nghiệp và nông nghiệp vẫn sẽ là tâm điểm thu hút các thương vụ M&A. Ngoài ra, các lĩnh vực viễn thông, năng lượng, hạ tầng, dược phẩm và giáo dục cũng được kỳ vọng sẽ đóng góp giá trị đáng kể cho hoạt động M&A tại Việt Nam trong những tháng cuối năm 2021 và trong các năm tới. 

Còn theo lãnh đạo KPMG và là người phụ trách giao dịch ở Singapore, ông Stephen Bates đưa ra mức dự báo cao hơn với tổng giao dịch M&A năm 2021 có thể đạt gần 6.000 tỷ USD (vượt xa con số là 4.800 tỷ USD được thiết lập năm 2015). Ông cho biết không thấy dấu hiệu M&A sẽ chậm lại, mà ngược lại, rất sôi động, bởi có nhiều năng lượng bị dồn nén từ những đợt gây quỹ 2 - 3 năm trước. Áp lực tăng trưởng khiến các CEO đang tìm kiếm những thị trường khác để phát triển sản phẩm, bán hàng và bổ sung năng lực. 

Nhìn ở góc độ rộng hơn, Tập đoàn nghiên cứu thị trường Euromonitor International dự báo hoạt động M&A đặc biệt sẽ tăng vọt tại khu vực Đông Nam Á trong năm 2021, vượt qua Mỹ và Trung Quốc - hai quốc gia dẫn đầu về số lượng giao dịch M&A toàn cầu, chiếm tới 38%. Các quốc gia như Philippines và Việt Nam được dự báo sẽ có tốc độ tăng trưởng nhanh, khoảng 26%. Thị trường M&A hứa hẹn sẽ tập trung trong lĩnh vực truyền thông, mạng lưới phân phối, bán lẻ, bất động sản, công nghệ, sáng tạo… 

Tỷ trọng trong tổng giá trị M&A 

Thị trường M&A trong năm 2021 còn có những tín hiệu đáng chú ý khi tỷ trọng trong tổng giá trị M&A tại Việt Nam của các doanh nghiệp trong nước có xu hướng tăng nhanh với sự chủ động ngày càng cao của các doanh nghiệp, tập đoàn lớn. Giá trị các thương vụ M&A do doanh nghiệp Việt Nam đóng vai trò bên mua đã tăng mạnh, chiếm trên 30% tổng giá trị giao dịch M&A được thực hiện tại Việt Nam. Theo một số chuyên gia, sau khi trải qua giai đoạn tích lũy tư bản, thu hút vốn ngoại và củng cố, tái cấu trúc, các doanh nghiệp Việt đã đủ sức thực hiện các thương vụ M&A để phục vụ chiến lược phát triển, đa dạng hóa hoạt động kinh doanh, xây dựng chuỗi giá trị và hệ sinh thái doanh nghiệp. 

Nhiều doanh nghiệp đã và đang chủ động hơn trong việc tái cấu trúc, mở rộng hệ sinh thái, tạo lập chuỗi giá trị mới thông qua hoạt động mua bán - sáp nhập (M&A). Công ty cổ phần Bamboo Capital (mã chứng khoán BCG) trong vài năm qua đã M&A nhiều dự án để nhanh chóng xây dựng mảng kinh doanh chủ lực của mình là năng lượng tái tạo và bất động sản. Tính tới cuối tháng 9/2021, Bamboo Capital đã công bố kế hoạch chi hơn 797 tỷ đồng nhằm thâu tóm 71% vốn Công ty cổ phần Bảo hiểm AAA. Theo đó, tài chính sẽ là mảng kinh doanh chiến lược thứ 5 của Bamboo Capital, bên cạnh sản xuất, xây dựng, bất động sản và năng lượng tái tạo. Hay công ty cổ phần Tập đoàn Đầu tư Địa ốc No Va (Novaland, mã chứng khoán NVL) chuyển mình thành tập đoàn đa ngành khi tiến hành các thương vụ M&A ở nhiều mảng khác như dịch vụ, tiêu dùng và công nghệ. 

Thực tế cho thấy số lượng các công ty có nhu cầu M&A nhưng chưa tìm được mục tiêu được nhận định là rất lớn, kèm theo đó là nguồn vốn dồi dào dành cho hoạt động này. Vì vậy, sự sôi động của thị trường M&A có thể kéo dài sang năm 2022 và bên mua phải cạnh tranh nhau nhiều hơn để đạt được mục tiêu. Tính cạnh tranh của thị trường M&A qua đó sẽ thúc đẩy tăng trưởng trong dài hạn, củng cố niềm tin vàosự xuất hiện của những thương vụ mang tính đột phá mới của Việt Nam.

Ngô Huệ