Lấy phiếu tín nhiệm: Làm rõ tiêu chí sự gương mẫu của người thân?

Họp phiên toàn thể tại Hội trường chiều 9/6, Quốc hội thảo luận về dự thảo Nghị quyết về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn (sửa đổi).

Rà soát nhóm đối tượng có quan hệ gần gũi với người được lấy phiếu tín nhiệm

Góp ý vào dự thảo Nghị quyết, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) cho rằng, việc thực hiện lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân bầu hoặc phê chuẩn là một trong những điểm đổi mới của hoạt động Quốc hội, Hội đồng nhân dân từ nhiệm kỳ trước, được cử tri và nhân dân cả nước đặc biệt quan tâm theo dõi và ghi nhận, đánh giá cao.

Mặc dù mới chỉ triển khai thực hiện một lần từ khi ban hành các quy định và hướng dẫn đến nay, nhưng hoạt động này đã đạt được những kết quả nhất định, tạo thêm niềm tin của cử tri và nhân dân đối với Quốc hội và Hội đồng nhân dân. 

Vừa qua, Ban Chấp hành Trung ương cũng đã ban hành Quy định số 96-QĐ/TW ngày 2/2/2023 về việc lấy phiếu tín nhiệm đối với các chức danh, chức vụ lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị.

Đây là một trong những cơ sở, tiền đề quan trọng đối với hoạt động lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, đồng thời cũng đặt ra yêu cầu cần đồng bộ, thống nhất trong hệ thống các văn bản liên quan. 

Cơ bản đồng tình và nhất trí với nội dung các dự thảo báo cáo, tờ trình, nghị quyết, các đại biểu đã đóng góp nhiều ý kiến đối với những vấn đề lớn trong dự thảo Nghị quyết. Về Điều 5, nguyên tắc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm, tại Khoản 5 quy định về nguyên tắc công khai, nhưng dự thảo hiện chỉ quy định nguyên tắc công khai đối với kết quả lấy phiếu tín nhiệm. 

Vì vậy, có ý kiến đại biểu đề nghị bổ sung thêm nguyên tắc công khai đối với hoạt động "bỏ phiếu tín nhiệm" để đảm bảo tính thống nhất về mặt nguyên tắc trong hai hoạt động lấy phiếu tín nhiệm và bỏ phiếu tín nhiệm, cũng như bảo đảm tính minh bạch của hoạt động này.

Tại Điều 6, căn cứ đánh giá mức độ tín nhiệm đối với người được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm, Điểm c, Khoản 1 bổ sung tiêu chí "sự gương mẫu của bản thân và vợ, chồng, con trong việc chấp hành chính sách pháp luật của Nhà nước".

Về vấn đề này, một số ý kiến cho rằng cần cần nhắc rà soát và có thể làm rõ hơn nhóm đối tượng có quan hệ gia đình, gần gũi với người được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm. 

Trong hệ thống pháp luật Việt Nam, việc xác định quan hệ cha, mẹ, con có các trường họp con đẻ, con nuôi, con trước thời kỳ hôn nhân nhưng được thừa nhận, trường hợp con chưa thành niên, con đủ 18 tuổi… các trường hợp này đều có những hệ quả pháp lý khác nhau trong những quy định cụ thể.

Bên cạnh đó, nên làm rõ tiêu chí sự gương mẫu của vợ, chồng, con trong việc chấp hành chính sách, pháp luật làm căn cứ đánh giá cần có liên quan đến nhiệm vụ, quyền hạn được giao của người được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm để tránh việc lợi dụng các yếu tố vi phạm cá nhân của những người thân để làm giảm uy tín của họ trong việc đảm nhiệm các chức vụ được giao.

Về Điều 7, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm; Khoản 4 có quy định về việc, "Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp tập hợp, tổng hợp đầy đủ, kịp thời ý kiến, kiến nghị của cử tri liên quan đến người được lấy phiếu tín nhiệm (nếu có) gửi đến Quốc hội, Hội đồng nhân dân trước kỳ họp".

Liên quan đến nội dung nêu trên, có ý kiến đại biểu cho rằng, có thể thấy, các báo cáo tổng hợp ý kiến, kiến nghị của Mặt trận Tổ quốc các cấp chính là một kênh thông tin quan trọng trong việc xem xét, quyết định, đưa ra các vấn đề của Quốc hội, Hội đồng nhân dân. 

Với chức năng, nhiệm vụ của mình, cùng với đội ngũ cán bộ hoạt động chuyên trách, bán chuyên trách tới từng địa bàn cơ sở, Mặt trận Tổ quốc nắm bắt được rất nhiều tâm tư, nguyện vọng, phản ánh của cử tri.

Vì vậy, trong hoạt động lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm thì báo cáo của Mặt trận Tổ quốc nên đưa vào thành phần hồ sơ cứng để các đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân xem xét, nghiên cứu, tham khảo trong quá trình lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm.

Đảm bảo đánh giá toàn diện, khách quan đối với phiếu tín nhiệm

Dẫn lại phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị giữa nhiệm kỳ Trung ương Đảng khóa XIII, đó là kiên quyết không để xảy ra vi phạm hoặc lợi dụng việc lấy phiếu tín nhiệm để gây chia rẽ, làm mất đoàn kết nội bộ, đại biểu Mai Thị Phương Hoa (đoàn Nam Định) cho biết, Quy định số 96-QĐ/TW có quy định về quan điểm và nguyên tắc của việc lấy phiếu tín nhiệm là nêu cao trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị, người đứng đầu.

Trên cơ sở đó, đại biểu đề nghị bổ sung vào dự thảo Nghị quyết nội dung người đứng đầu và tập thể lãnh đạo cơ quan, đơn vị phải chịu trách nhiệm trong trường hợp để xảy ra tình trạng lợi dụng việc lấy phiếu tín nhiệm bỏ phiếu tín nhiệm gây mất đoàn kết nội bộ.

Đồng thời trong việc tổ chức thực hiện cần làm tốt việc nắm tình hình và công tác tư tưởng để phòng ngừa từ sớm, từ xa.

"Quy định số 96-QĐ/TW khi đề cập đến việc sử dụng kết quả lấy phiếu tín nhiệm cho thấy kết quả lấy phiếu tín nhiệm không chỉ sử dụng để xử lý cán bộ có số phiếu tín nhiệm thấp ở mức cao mà còn sử dụng để đánh giá cán bộ, làm cơ sở cho công tác quy hoạch, điều động, bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử và thực hiện chế độ chính sách đối với cán bộ. 

Do đó đối với những người có số phiếu tín nhiệm cao ở mức cao thì kết quả này phải được sử dụng như thế nào? Điều này cần được thể hiện trong lần sửa đổi Nghị quyết này", bà Hoa kiến nghị.

Theo đại biểu Nguyễn Hải Anh (đoàn Đồng Tháp), thực hành tiết kiệm, chống lãng phí là một chủ trương nhất quán đã được quy định trong Hiến pháp và quy định tại nhiều nghị quyết, kết luận của Trung ương, được thể chế hóa thành Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

Từ đó đại biểu Nguyễn Hải Anh đề nghị bổ sung kết quả lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí vào căn cứ đánh giá mức độ tín nhiệm đối với người được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm để phù hợp, bảo đảm việc đánh giá toàn diện, khách quan đối với người được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm.