Các ngân hàng trung ương xoay chuyển cục diện giá vàng

Năm 2025, giá vàng ghi nhận mức tăng mạnh nhất kể từ cuộc khủng hoảng dầu mỏ năm 1979, với việc giá kim loại quý này đã tăng gấp đôi chỉ trong vòng hai năm. Trong quá khứ, một diễn biến như vậy thường đi kèm với dự báo về một đợt điều chỉnh sâu. Tuy nhiên, lần này bối cảnh thị trường lại đang thay đổi căn bản.

Sự mở rộng nhanh chóng của lực lượng nhà đầu tư, cùng hàng loạt yếu tố từ chính sách kinh tế của Mỹ đến xung đột địa chính trị tại Ukraine, đã khiến các tổ chức tài chính lớn như JP Morgan, Bank of America (BoA) và hãng tư vấn Metals Focus đồng loạt dự báo giá vàng có thể chạm mốc 5.000 USD/ounce vào năm 2026.

Giá vàng giao ngay đã lập kỷ lục lịch sử 4.381 USD/ounce vào tháng 10, trong khi trước tháng 3 cùng năm, vàng thậm chí chưa từng vượt mốc 3.000 USD/ounce. Động lực chính đến từ nhu cầu mua vào mạnh mẽ của các ngân hàng trung ương và giới đầu tư, với sự xuất hiện của những người mua mới như Tether – tổ chức phát hành stable coin lớn nhất thế giới cho tới các doanh nghiệp đưa vàng vào danh mục quản lý ngân quỹ.

Theo ông Michael Widmer, chiến lược gia của Bank of America, kỳ vọng giá vàng tiếp tục tăng hoặc nhu cầu đa dạng hóa danh mục đầu tư đang là động lực chính thúc đẩy lực mua. Xu hướng này còn được hậu thuẫn bởi thâm hụt ngân sách lớn của Mỹ, nỗ lực thu hẹp thâm hụt tài khoản vãng lai và chủ trương duy trì đồng USD yếu.

Ở góc nhìn khác, ông Philip Newman, Giám đốc điều hành Metals Focus, cho rằng giá vàng còn được hỗ trợ bởi những lo ngại xoay quanh tính độc lập của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), các tranh chấp thuế quan, cũng như rủi ro địa chính trị gia tăng, đặc biệt là xung đột tại Ukraine và mối quan hệ căng thẳng giữa Nga với NATO tại châu Âu.

Ngân hàng trung ương định hình chu kỳ tăng của giá vàng

Các chuyên gia nhận định, năm thứ năm liên tiếp, xu hướng đa dạng hóa dự trữ ngoại hối, giảm phụ thuộc vào tài sản định danh bằng USD của các ngân hàng trung ương sẽ tiếp tục tạo nền tảng vững chắc cho giá vàng trong năm 2026. Lực mua này thường xuất hiện khi vị thế của nhà đầu tư trở nên căng thẳng, dòng tiền xoay vòng và giá điều chỉnh.

“Giá vàng hiện được neo ở mặt bằng cao hơn rất nhiều so với điểm khởi đầu của chu kỳ, chủ yếu nhờ nhu cầu bền bỉ từ các ngân hàng trung ương,” ông Gregory Shearer, Trưởng bộ phận chiến lược kim loại cơ bản và kim loại quý tại JP Morgan, nhận định.

Theo ông, việc giá vàng duy trì trên mốc 4.000 USD/ounce trong một môi trường thị trường “sạch” hơn về mặt vị thế đầu tư đã tạo điều kiện để chu kỳ tăng tiếp diễn, khi nhà đầu tư bắt đầu quay lại mở rộng vị thế sau giai đoạn giảm rủi ro.

JP Morgan ước tính, để giá vàng giữ ổn định, nhu cầu mua vào từ ngân hàng trung ương và giới đầu tư cần đạt khoảng 350 tấn mỗi quý. Trong năm 2026, con số này được dự báo bình quân lên tới 585 tấn mỗi quý.

Nhu cầu mua vàng của ngân hàng trung ương tăng mạnh, hướng tới mức bình quân 585 tấn vào năm 2026. Biểu đồ: Song Anh.

Tỷ trọng vàng trong tổng tài sản quản lý của giới đầu tư đã tăng lên 2,8%, so với mức 1,5% trước năm 2022. Dù đã ở mức cao, ông Shearer cho rằng đây chưa hẳn là “trần” của chu kỳ.

Về triển vọng giá, Morgan Stanley dự báo vàng đạt 4.500 USD/ounce vào giữa năm 2026. Trong khi đó, JP Morgankỳ vọng giá bình quân vượt 4.600 USD/ounce trong quý II/2026 và trên 5.000 USD/ounce vào quý IV/2026. Metals Focus cũng đưa ra dự báo tương tự, với mốc 5.000 USD vào cuối năm 2026.

Vàng trở thành lá chắn trước rủi ro cổ phiếu

Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) cảnh báo, việc giá vàng và thị trường cổ phiếu toàn cầu cùng tăng mạnh là hiện tượng hiếm gặp, chưa từng xuất hiện trong ít nhất nửa thế kỷ qua, làm dấy lên lo ngại về nguy cơ bong bóng trên cả hai thị trường.

Theo giới phân tích, một phần lực mua vàng trong năm nay xuất phát từ nhu cầu phòng vệ trước khả năng điều chỉnh mạnh của thị trường cổ phiếu, trong bối cảnh căng thẳng giữa các đồng minh truyền thống về thuế quan, thương mại toàn cầu và xung đột tại Ukraine.

Dù vậy, đây cũng là rủi ro tiềm ẩn đối với vàng, bởi các cú sụt giảm mạnh trên thị trường cổ phiếu đôi khi buộc nhà đầu tư phải bán cả tài sản trú ẩn an toàn để bù đắp thua lỗ.

Bà Nicky Shiels, Trưởng bộ phận chiến lược kim loại tại MKS PAMP dự báo giá vàng bình quân đạt 4.500 USD/ounce trong năm 2026, đồng thời nhận định vàng đang chuyển mình thành một tài sản chiến lược dài hạn trong danh mục đầu tư, thay vì chỉ đóng vai trò công cụ phòng vệ mang tính chu kỳ.

Nhiều chuyên gia cho rằng đà tăng của vàng trong năm 2026 sẽ bớt “nóng” hơn so với năm nay. Macquarie nhận định kinh tế toàn cầu đang dần ổn định, tăng trưởng có thể phục hồi, trong khi chu kỳ nới lỏng tiền tệ của các ngân hàng trung ương chậm lại và lãi suất thực duy trì ở mức tương đối cao. Theo đó, Macquarie dự báo giá vàng bình quân năm 2026 ở mức 4.225 USD/ounce, thấp hơn đôi chút so với mặt bằng hiện tại.

Trong khi đó, nhu cầu mua vàng của ngân hàng trung ương và dòng vốn vào các quỹ ETF vàng được dự báo chậm lại trong năm tới. Nhu cầu trang sức đã giảm 23% trong quý III vẫn chịu áp lực, chỉ được bù đắp một phần bởi nhu cầu mua vàng miếng và tiền xu của nhà đầu tư cá nhân.