Băn khoăn với “siêu dự án” thép Hòa Phát

Giống như bất cứ nhà đầu tư nào khác, Tập đoàn Hòa Phát cũng đưa ra cam kết bảo vệ môi trường khi thay thế nhà đầu tư Guang Lian Steel của Đài Loan để tiếp tục xây dựng khu liên hợp sản xuất gang thép ven biển Quảng Ngãi trị giá gần 3 tỷ USD.

Nhưng vấn đề môi trường không thể không cân nhắc tới sau hàng loạt thảm họa môi trường ít nhiều liên quan đến các dự án thép gần đây.

Đầu tháng 10 này, Ban Quản lý Khu Kinh tế Dung Quất đã gửi văn bản tới một loạt các bộ như Bộ KH – ĐT, Bộ Công Thương, Bộ TN – MT, Bộ KH - CN và Bộ GTVT, để xin ý kiến về dự án khu liên hợp gang thép do Tập đoàn Hòa Phát đầu tư tại Dung Quất.

Siêu dự án…

Theo văn bản này, Tập đoàn Hòa Phát sẽ mua lại các tài sản thanh lý của Guang Lian Steel, chủ đầu tư dự án khu liên hợp sản xuất gang thép Guang Lian Dung Quất đã bị thu hồi giấy phép đầu tư cách đây ít lâu do vi phạm cam kết về tiến độ đầu tư. Số tiền mà Hòa Phát bỏ ra mua lại những tài sản thanh lý này đã được UBND tỉnh Quảng Ngãi và Guang Lian Steel thống nhất là 226,5 tỷ đồng.

Với tỉnh Quảng Ngãi, có thể nói đây là một hướng giải quyết một dự án dở dang khá hiệu quả, thay thế nhà đầu tư này bằng nhà đầu tư khác. Thực tế thì cả Tỉnh ủy và UBND tỉnh Quảng Ngãi đều đã chấp thuận về chủ trương để Hòa Phát đầu tư vào Khu kinh tế Dung Quất.

Theo thông tin từ Ban Quản lý Khu kinh tế Dung Quất, tổng vốn đầu tư Hòa Phát dự tính đổ vào dự án này là 60.000 tỷ đồng, khoảng 2,7 tỷ USD theo tỷ giá hiện tại. Dự án sẽ được triển khai làm hai giai đoạn, trong đó giai đoạn 1 sẽ có tổng vốn đầu tư 30.000 tỷ đồng và có công suất 2 triệu tấn thép xây dựng mỗi năm. Nhà đầu tư cam kết hoàn thành xây dựng giai đoạn 1 và đi vào hoạt động trong vòng 24 tháng kể từ ngày nhận giấy phép. Giai đoạn 2 sẽ được tiến hành xây dựng sau 18 tháng từ khi giai đoạn 1 đi vào hoạt động và cũng được hoàn thành trong 24 tháng. Tuy nhiên, giai đoạn 2 sẽ sản xuất thép cuộn cán nóng.

Như vậy, nếu như tổ hợp này được hoàn thành thì sẽ có công suất gấp đôi công suất hiện tại của khu liên hợp gang thép Hòa Phát tại Hải Dương và trở thành khu liên hợp gang thép lớn thứ hai cả nước sau Formosa Hà Tĩnh.

Nếu như xét về khả năng của Hòa Phát, Ban Quản lý Khu kinh tế Dung Quất cho rằng việc đầu tư một dự án như vậy cũng không nằm ngoài khả năng huy động vốn của Hòa Phát.

Được thành lập từ năm 1992, Hòa Phát là một tập đoàn phát triển đa ngành, đa lĩnh vực, trong đó mạnh nhất là lĩnh vực sản xuất thép xây dựng. Vốn điều lệ của tập đoàn này hiện nay ở vào khoảng 8430 tỷ đồng. Xét về hoạt động kinh doanh, Hòa Phát xem ra cũng là một tập đoàn hoạt động hiệu quả. Doanh thu năm năm 2015 doanh thu 28.000 tỷ đồng, riêng lĩnh vực thép chiếm 70%, lợi nhuận sau thuế 3.500 tỷ đồng. Hiện nay Hòa Phát nằm trong top 3 nhà sản xuất thép xây dựng lớn nhất Việt Nam, thị phần chiếm 25%.

Báo cáo tài chính quý III của tập đoàn này mới được công bố cách đây ít ngày cho thấy doanh thu trong ba tháng vừa qua đạt 8.300 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế 1.600 tỷ đồng; lũy kế chín tháng đạt 85% kế hoạch doanh thu và 145% lợi nhuận năm. Lần đầu tiên Hòa Phát cán mốc lợi nhuận 4.000 tỷ đồng trong vòng chưa đầy một năm. Nguyên nhân là do lĩnh vực thép tăng trưởng khá.

…và mối lo mới?

Với một dự án lớn mà theo báo cáo của Ban Quản lý KKT Dung Quất có khả năng tạo ra sự tăng trưởng lớn về công nghiệp như vậy, lại do một tập đoàn trong nước làm chủ đầu tư, lẽ ra phải là tin mừng. Vì theo như ước tính của Hòa Phát, được báo cáo của ban quản lý trích dẫn lại, dự án này sẽ có doanh thu khoảng 2 tỷ USD mỗi năm, đóng góp ngân sách 4.000 tỷ đồng/ năm và tạo ra 8.000 việc làm.

Nhưng khi chứng kiến thảm họa môi trường do Formosa gây ra vừa qua, thì không thể không đặt câu hỏi về vấn đề an toàn môi trường với một dự án thép có công suất tới 4 triệu tấn mỗi năm. Vì hiệu quả kinh tế mang lại là đáng quý thật, nhưng nếu như xảy ra thảm họa một lần nữa, thì dù có bất cứ dự án nào có đóng góp ngân sách lớn tới đâu cũng không thể đánh đổi được. Những làn sóng phản đối dự án thép Cà Ná có tổng vốn 10 tỷ USD gần đây của Tập đoàn Tôn Hoa Sen ở Ninh Thuận và dự án nhà máy thép Việt Pháp tại Quảng Nam đã cho thấy người dân đang thực sự lo lắng về nguy cơ ô nhiễm môi trường mà một dự án thép mang lại.

Cũng liên quan tới vấn đề lo lắng về môi trường, cách đây ít lâu UBND Bình Định thậm chí còn quyết định bỏ hẳn một dự án lọc hóa dầu có quy mô vốn hơn 20 tỷ USD, sau khi tập đoàn PTT của Thái Lan tuyên bố rút khỏi dự án, thay vì tìm kiếm nhà đầu tư thay thế.

Tất nhiên, về phía nhà đầu tư, Hòa Phát đã đưa ra cam kết khá mạnh mẽ về vấn đề này. Ví dụ như chủ đầu tư cam kết lựa chọn và sử dụng công nghệ, thiết bị hiện đại nhất hiện nay. Công nghệ sản xuất than Coke áp dụng là công nghệ thu hồi nhiệt không phát sinh hóa chất độc hại cho môi trường như công nghệ thu hồi hóa chất, giảm phát thải khí hiệu ứng nhà kính khi thu hồi nhiệt dư phát điện.

Hơn nữa, Tập đoàn Hòa Phát cũng đã cam kết với chính quyền địa phương rằng dù nhà máy sản xuất thép sử dụng một lượng nước lớn để làm mát thiết bị, nhưng nước sẽ được xử lý triệt để để tái tuần hoàn. Ngoài lượng nước làm mát được bay hơi, chủ đầu tư cam kết không thải nước ra môi trường bên ngoài.

Thậm chí, ngay cả Bộ GTVT khi đưa ra ý kiến góp ý về dự án của Hòa Phát cũng chỉ nhấn mạnh rằng cần đảm bảo nhà đầu tư thực hiện nghiêm túc các quy định về bảo vệ môi trường, tránh xảy ra thảm họa như ở dự án Formosa Vũng Áng.

Theo DĐDN