TTF và câu chuyện kiểm toán

DFK, Cty đã kiểm toán để “lọt lướt” gần 1000 tỷ đồng hàng tồn kho trong vụ Gỗ Trường Thành (TTF) có lẽ là doanh nghiệp đen đủi nhất vụ việc này sau những người trong cuộc và những cổ đông đã góp vốn.

Nhưng DFK không phải là trường hợp xui rủi duy nhất trên thị trường.

“Hên – xui” nghề kiểm toán

Trên website Cty TNHH Kiểm toán DFK, đơn vị đã kiểm toán cho TTF trước khi kiểm toán E&Y phát hiện sai sót, có giới thiệu: “DFK Việt Nam là thành viên của hãng kiểm toán quốc tế DFK International và là một trong số ít các Cty kiểm toán tại Việt Nam được thành lập bởi các kiểm toán viên đã làm việc nhiều năm cho các Cty kiểm toán hàng đầu thế giới. Hiện nay, chúng tôi có gần 100 nhân viên chuyên nghiệp và là một trong 20 Cty kiểm toán hàng đầu Việt Nam”.

“Ngoài 25 khách hàng là các doanh nghiệp niêm yết trên TTCK Việt Nam, chúng tôi còn thực hiện kiểm toán cho các DNVN niêm yết tại TTCK Mỹ như: Tập đoàn Cavico (niêm yết trên NASDAQ), Cty Tín Nghĩa và Tập đoàn Trãi Thiên (niêm yết trên OTCBB)”, website này viết.

Với kinh nghiệm, danh tiếng, với dịch vụ kiểm toán cho các tổ chức phát hành, niêm yết và kinh doanh chứng khoán mà theo DFK, mỗi năm chỉ có khoảng 20% các Cty kiểm toán tại Việt Nam được SSC cấp giấy phép này, rõ ràng đây là một Cty thực lực. Việc DFK để “lọt lưới” 980 tỷ đồng hàng tồn kho ở TTF, theo đó, với giới chuyên môn, có vẻ như không liên quan nhiều danh tiếng hay thực lực của DFK. Một kiểm toán nói thẳng đó là “tai nạn nghề nghiệp” và thành bại là bởi “hên-xui”.

Giải thích một cách nôm na, ông này nói, trong nghề kiểm toán, nếu DN đã chủ ý làm sai lệch số liệu, giấu một khoản mục nào đó, thì kiểm toán không dễ phát hiện ra. Chẳng hạn như với mục hàng tồn kho, chỉ cần DN có chủ ý làm sai trong mẫu kiểm đếm thì kiểm toán rất dễ bị qua mặt.

“Với một khối lượng hàng tồn hiện vật và giá trị quy ra cả gần nghìn tỷ đồng, chắc chắn kiểm toán không thể ngồi lần mò từ A-Z mà phải kiểm đếm trên mẫu. Mẫu đẹp, ruột các tài sản còn lại không kiểm đếm bị rút, thì có… thánh mới phát hiện được sai sót sau lớp vải hồ dày”, ông này nhấn mạnh.

Nói như vậy không có nghĩa DFK “bị hại”, không có trách nhiệm gì trong vụ việc. Khi đặt bút ký vào số liệu báo cáo tài chính, liệu các kiểm toán viên của DKF đã có thể hài lòng vì đảm bảo được vừa lợi ích khách hàng vừa đảm bảo lợi ích công chúng, và thực sự hết mình với các nguyên tắc đạo đức cơ bản của nghề nghiệp như: tính khách quan, năng lực chuyên môn và tính thận trọng, tính bảo mật…

Việc DFK không phát hiện được “con voi qua lỗ kim” mà tại sao E&Y phát hiện được, khi E&Y được “đặt hàng” kiểm toán từ phía Vingroup, theo đó vẫn là một câu hỏi?

Những vụ kiểm toán “xui xẻo” khác…

Trên thực tế đã có rất nhiều vụ kiểm toán cũng để “con voi lọt qua lỗ kim” từ các nhà kiểm toán đều đến từ những tổ chức uy tín.

Năm 2015, vụ để lọt lưới tiền tỷ đã diễn ra và bung bét, với thông tin Chủ tịch Cty bị khởi tố khiến cổ phiếu Thiết bị Y tế Việt Nhật (JVC) lao dốc thảm bại.

Cụ thể, theo báo cáo tài chính riêng của JVC cho giai đoạn từ ngày 1/1/2014 đến ngày 31/3/2015, được kiểm toán bởi KPMG, tại ngày 31/3/2015, số dư tiền mặt của JVC là 433,55 tỷ đồng. Đây là số tiền lớn so với nguồn vốn 1.866 tỷ đồng (23%) và tổng tài sản 2.488 tỷ đồng (17,4%). Số dư tiền mặt được xem là trọng yếu này, theo chuyên gia kiểm toán, các kiểm toán viên sẽ phải thực hiện các nghiệp vụ thông thường để xác nhận. Ví dụ như các biện pháp:

1. Tham gia chứng kiến kiểm kê quỹ tại ngày đưa ra ý kiến kiểm toán nếu số tiền mặt này vẫn còn giữ tại quỹ.

2. Nếu số tiền này được gửi vào ngân hàng, kiểm toán viên sẽ kiểm tra sao kê và gửi thư xác nhận số dư với ngân hàng tại ngày đưa ra ý kiến kiểm toán.

3. Nếu số tiền này được chi cho các chi tiêu khác, tuỳ theo từng loại nghiệp vụ chi tiêu mà có biện pháp kiểm tra phù hợp. Tuy nhiên, thực tế khoản tiền mặt bất thường tại quỹ lớn như vậy đã không được nhận ra và lưu ý bởi kiểm toán, mà chỉ khi những thông tin xấu của JVC bung ra, người ta mới chú ý đến những con số lạ và xem lại mức độ tin cậy trong BCTC của doanh nghiệp. Nhìn lại quá khứ, bản thân E&Y, nhà kiểm toán có công trong vụ TTF cũng có lúc để lọt lưới những con số bất minh. Vụ Dược Viễn Đông với việc Cty lập chứng từ giả khiến E&Y và A&C, đơn vị kiểm toán cho Dược Viễn Đông năm 2008 -2009 chịu “vạ” miệng tiếng cổ đông và nhà đầu tư, mặc dù thực tế theo giới chuyên môn và chính UBCKNN khẳng định: “Doanh nghiệp đã cố ý lập chứng từ giả thì chẳng có nhà kiểm toán nào kiểm toán được sự thật và chịu trách nhiệm được…”

Từ quá khứ đến vụ TTF sẽ thấy dù các DNNY được kiểm toán và các đơn vị kiểm toán được cấp phép, chọn lọc kỹ mỗi năm từ cơ quan quản lý, song không vì vậy mà niềm tin có thể “ỷ lại” hoặc đặt trọn vào những báo cáo tài chính đã được “cộp dấu”, “ký tên”. Chất lượng kiểm toán là một chuyện, chủ ý của doanh nghiệp khi ứng xử với cổ đông lại là chuyện khác. Cổ đông, ban kiểm soát, HĐQT với những thành viên cần độc lập… rõ ràng cũng cần có ý thức kiểm soát, giám sát, hay đơn giản là “biết đọc báo cáo tài chính một cách thận trọng”.

Theo Enternews