Hà Nội tiên phong kiến tạo đô thị du lịch xanh toàn diện

Hà Nội đang nỗ lực hướng tới thực thi một chiến lược phát triển xanh toàn diện. (Ảnh trong bài: Sở Du lịch Hà Nội)

Hướng tới điểm đến “nói không” với nhựa dùng một lần

Trong bối cảnh toàn cầu đang chịu ảnh hưởng ngày càng nghiêm trọng từ biến đổi khí hậu và các sự cố môi trường, Hà Nội - với vai trò là Thủ đô, trung tâm chính trị, kinh tế và văn hóa của cả nước - đang từng bước chuyển mình mạnh mẽ để xây dựng ngành Du lịch thích ứng, linh hoạt và bền vững hơn trước những thách thức môi trường. Một trong những bước chuyển mình then chốt là giảm thiểu rác thải nhựa - nỗ lực trực tiếp nhằm giải quyết vấn nạn ô nhiễm nhựa, khi địa bàn thành phố phát sinh hơn 1.400 tấn chất thải nhựa, trong đó có tới hơn 60% là rác thải nhựa dùng một lần và túi nilon. 

Hà Nội đặt mục tiêu chấm dứt hoàn toàn túi nilon khó phân hủy và sản phẩm nhựa dùng một lần từ năm 2031, theo Nghị quyết của Hội đồng nhân dân Thành phố Hà Nội về tăng cường kiểm soát rác thải nhựa. Đáng chú ý, từ quý IV năm 2025, Hà Nội sẽ bắt đầu thí điểm không sử dụng đồ nhựa dùng một lần tại các nhà hàng, khách sạn, quán ăn, cửa hàng đồ uống trong khu vực Vành đai 1. Đây là một trong những nhiệm vụ cấp bách được Thủ tướng Chính phủ nêu rõ trong Chỉ thị số 20, ban hành ngày 12/7 nhằm ngăn chặn và giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường.

Ngay từ năm 2026, lộ trình loại bỏ sản phẩm nhựa dùng một lần trong các hoạt động sản xuất, kinh doanh và sinh hoạt trên toàn địa bàn, sẽ bắt đầu quyết liệt hơn, nhằm đạt mục tiêu xây dựng Thủ đô xanh, sạch, đẹp và phát triển bền vững. Cụ thể, từ ngày 1/1/2026, tất cả khách sạn và khu du lịch tại Hà Nội sẽ không được phép lưu hành và sử dụng các vật phẩm từ nhựa dùng một lần, bao gồm: bàn chải đánh răng, dao cạo râu, tăm bông, mũ tắm, cùng bao bì nhựa đựng kem đánh răng, dầu gội, sữa tắm, sữa dưỡng thể và sữa dưỡng tóc. Sau đó, từ ngày 1/1/2027, các chợ dân sinh và cửa hàng tiện lợi sẽ không còn được phép cung cấp miễn phí túi ni lông khó phân hủy sinh học. Đồng thời, các đơn vị bán hàng trực tuyến có trách nhiệm cắt giảm việc sử dụng bao bì nhựa và vật liệu chống sốc bằng nhựa, hoặc tổ chức thu gom, tái sử dụng để tránh phát tán ra môi trường.

Đến từ 1/1/2028, chợ và cửa hàng tiện lợi trên địa bàn thành phố phải dừng hoàn toàn việc sử dụng và lưu hành sản phẩm nhựa dùng một lần, bao gồm túi ni lông khó phân hủy và hộp xốp đựng thực phẩm, trừ trường hợp các sản phẩm đã được chứng nhận nhãn sinh thái Việt Nam. Cùng thời điểm này, các cơ quan, đơn vị, tổ chức thuộc chính quyền thành phố cũng sẽ không được sử dụng bao bì nhựa dùng một lần trong các hoạt động sinh hoạt thường ngày, đặc biệt là bao bì nhựa tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm.

Về yêu cầu bắt buộc đối với các doanh nghiệp sản xuất, từ 1/1/2028, các doanh nghiệp sản xuất bao bì có sử dụng chất liệu nhựa PE, PP phải bảo đảm tỷ lệ tối thiểu 20% nhựa tái chế trong sản phẩm. Tỷ lệ này sẽ tiếp tục được nâng lên 30% kể từ ngày 1/1/2030. Đặc biệt, từ ngày 1/1/2031, Hà Nội sẽ dừng hoàn toàn việc sản xuất, nhập khẩu sản phẩm nhựa dùng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy và các hàng hóa chứa vi nhựa, ngoại trừ sản phẩm được cấp nhãn sinh thái hoặc phục vụ mục đích xuất khẩu. Đây là quyết tâm chính trị của Thành phố trong công cuộc bảo vệ môi trường, đồng thời là lời hiệu triệu đến cộng đồng doanh nghiệp, người dân cùng hành động.

Tổng Thư ký Hiệp hội Du lịch Việt Nam Vũ Quốc Trí nhận định “chuyển đổi xanh không chỉ là xu hướng mà là con đường tất yếu”. Tuy vậy, khó khăn lớn nhất nằm ở nguồn lực tài chính để đầu tư thay thế toàn bộ vật dụng bằng chất liệu thân thiện môi trường. Thực tế này đòi hỏi cần sớm có chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng xanh và truyền thông để tạo động lực cho doanh nghiệp chuyển mình.

Du khách quốc tế sẵn sàng trả thêm chi phí cho các dịch vụ du lịch thân thiện với môi trường.

Kết hợp nhiều giải pháp làm sạch bầu không khí

Nhằm ứng phó với tình trạng ô nhiễm không khí ngày càng nghiêm trọng, đặc biệt trong khu vực nội đô, Hà Nội đang từng bước triển khai một loạt giải pháp cụ thể. Trong đó nổi bật là việc điều chỉnh và mở rộng khu vực kiểm soát khí thải, xây dựng vùng phát thải thấp và chuyển đổi phương tiện giao thông theo hướng xanh hóa.

Từ năm 2025, Hà Nội bắt đầu thiết lập vùng phát thải thấp tại khu vực trung tâm, bao gồm các phường Hoàn Kiếm, Ba Đình hiện nay. Vùng phát thải thấp sẽ hạn chế lưu thông của các phương tiện có mức phát thải cao nhằm giảm khí thải độc hại và tiếng ồn. Dự kiến, phạm vi này sẽ được mở rộng ra toàn bộ Vành đai 1 và sau đó tiếp tục lan rộng đến các quận, huyện khác trong giai đoạn đến 2030.

Mặt khác, theo Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ, từ ngày 1/7/2026, Hà Nội sẽ cấm xe máy chạy xăng hoạt động trong khu vực Vành đai 1. Để hỗ trợ người dân thích ứng với lộ trình loại bỏ xe máy xăng, Thành phố dự kiến ban hành chính sách hỗ trợ tài chính khi chuyển đổi sang xe điện. Hiện nay, để di chuyển ở khu vực xung quanh hồ Hoàn Kiếm và vùng phụ cận, người dân, khách du lịch có thể lựa chọn phương tiện xe điện - loại hình xe điện đã được phát triển từ năm 2010.

Đồng thời, lộ trình đến năm 2030, Hà Nội sẽ chuyển đổi toàn bộ hệ thống xe buýt sang năng lượng chạy bằng điện, tăng cường loại hình xe buýt dạng trung bình khổ nhỏ để hài hòa phù hợp với nền tảng hạ tầng kỹ thuật của Thủ đô, đặc biệt là trong Vành đai 1, 2. Cũng theo Chỉ thị 20 của Thủ tướng, ngoài cấm xe mô tô, xe gắn máy chạy xăng dầu, từ ngày 1/1/2028, ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch cũng bị hạn chế trong khu vực Vành đai 1 và Vành đai 2; đến năm 2030 áp dụng với toàn bộ phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong phạm vi Vành đai 3.

Sau khi điều chỉnh phạm vi vùng phát thải thấp cùng với việc vận hành chính quyền hai cấp từ ngày 1/7, UBND Thành phố đã giao Sở Nông nghiệp và Môi trường là đơn vị chủ trì xây dựng Đề án, thay vì trước kia là quận Hoàn Kiếm. Hiện Sở này đã chỉ đạo UBND các phường Cửa Nam, Hoàn Kiếm, Ba Đình, Giảng Võ, Ngọc Hà tiếp tục triển khai thực hiện vùng phát thải thấp trên cơ sở kế thừa những kết quả đã nghiên cứu trước đó. Yêu cầu đặt ra là các phường phải công bố vùng phát thải thấp trong quý III/2025 năm nay.

Thân thiện với môi trường - Nền tảng trải nghiệm bền vững

Môi trường là yếu tố nền tảng định hình toàn diện trải nghiệm du lịch - từ cảm xúc, sự hài lòng cho đến quyết định quay lại điểm đến. Không khí trong lành, cảnh quan sạch đẹp, nguồn nước bảo đảm sẽ mang đến cảm giác thư thái, trong khi khói bụi, ô nhiễm hay rác thải gây khó chịu và ảnh hưởng tiêu cực đến ấn tượng ban đầu. Theo khảo sát của Booking.com năm 2023, hơn 70% du khách toàn cầu sẽ không quay lại những nơi bị ô nhiễm.

Bên cạnh đó, các sự cố môi trường như ngập lụt, nắng nóng cực đoan hay ô nhiễm nước do biến đổi khí hậu cũng khiến du khách phải hủy hoặc thay đổi lịch trình. Quan trọng hơn, môi trường quyết định cách du khách chia sẻ về điểm đến - một không gian xanh, sạch không chỉ giúp họ cảm thấy an toàn mà còn lan tỏa hình ảnh tích cực trên mạng xã hội. Trong xu thế du lịch bền vững, những điểm đến chú trọng bảo vệ môi trường dễ chiếm được cảm tình từ các thị trường cao cấp và khó tính nhất.

Vì vậy, đầu tư cho môi trường cũng là đầu tư cho tương lai của ngành Du lịch. Dù còn nhiều khó khăn phía trước, nhưng nếu chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng cùng hành động, Hà Nội hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu đô thị du lịch xanh, truyền cảm hứng cho cả nước - không chỉ là nơi để đến, mà là nơi để học cách sống xanh và du lịch có trách nhiệm.