Siết kỷ luật thị trường
Cụ thể, NHNN mới ban hành văn bản yêu cầu các ngân hàng tăng cường kiểm soát, giám sát hoạt động phát hành và sử dụng thẻ tín dụng, ngăn chặn tình trạng nhiều chủ thẻ tín dụng cấu kết với các điểm chấp nhận thẻ để rút tiền bằng giao dịch khống. Sau đó, NHNN đã ban hành văn bản 6128 yêu cầu các NHTM phải kiểm soát chặt chẽ hoạt động đầu tư trái phiếu. Và hôm 26/8, NHNN tiếp tục có văn bản nhắc nhở các ngân hàng về động thái điều chỉnh tăng lãi suất tiền gửi tiềm ẩn có nguy cơ dẫn đến cuộc đua về lãi suất huy động giữa các TCTD, gây bất ổn thị trường tiền tệ.
Theo đánh giá của chuyên gia ngân hàng TS. Bùi Quang Tín, những văn bản nhắc nhở của NHNN rất kịp thời chấn chỉnh kỷ luật, kỷ cương thị trường đối với hoạt động kinh doanh ngân hàng.
Theo ông, vì sao NHNN lại cảnh báo hoạt động đầu tư trái phiếu DN của các ngân hàng?
Tôi cho rằng, có ba lý do chính để NHNN đưa ra cảnh báo đối với các ngân hàng trong hoạt động đầu tư trái phiếu DN. Thứ nhất, NHNN nhận thấy, tại một số NHTM mua trái phiếu DN với số lượng lớn. Nhất là có dấu hiệu mua trái phiếu DN của những DN đang có nợ xấu không trả được nợ ngân hàng hoặc là trả chậm do kinh doanh khó khăn. Đây được coi là hình thức đảo nợ, cho vay tuần hoàn không đúng với quy định cho vay tại Thông tư 39.
Thứ hai, hoạt động mua trái phiếu DN của các NHTM thể hiện dưới dạng đầu tư. Trong bảng cân đối kế toán, nó lại nằm ở phần lãi từ mảng kinh doanh chứng khoán và thể hiện dưới hình thức đầu tư chứ không phải cấp tín dụng cho DN.
Lý do thứ ba, khi cấp tín dụng thông thường cho DN thì ngân hàng phải tuân thủ theo quy trình nghiêm ngặt. Nhưng qua hoạt động mua trái phiếu DN mặc dù cũng là hình thức cấp tín dụng nhưng với cách thức thẩm định hồ sơ vay đơn giản hơn, không có tài sản thế chấp nên độ rủi ro cao hơn. Đó là những tiềm ẩn rủi ro đối với hoạt động đầu tư trái phiếu DN từ các ngân hàng.
NHNN đã nhìn ra điều này và cảnh báo nhằm ngăn chặn hành vi biến tướng từ hoạt động trên. Qua đó cho thấy thanh tra giám sát ngân hàng ngày càng quyết liệt để đảm bảo dòng tiền vào, ra của các NHTM minh bạch, đúng hướng cũng như siết chặt kỷ cương thị trường, đảm bảo hệ thống ngân hàng hoạt động an toàn, hiệu quả.
Việc NHNN cảnh báo các ngân hàng về lãi suất huy động có phải do thanh khoản của ngân hàng thiếu hụt?
Tôi cho rằng, thanh khoản của các ngân hàng vẫn hoàn toàn tốt. Nếu thanh khoản có vấn đề sẽ đẩy lãi suất trên thị trường liên ngân hàng tăng đột biến. Nhưng lãi suất liên ngân hàng vẫn bình thường chứng tỏ không phải ngân hàng thiếu vốn để đẩy lãi suất huy động vốn lên cao.
Đành rằng, ngân hàng có lý do của họ để tăng lãi suất các kỳ hạn dài hơi hơn, như chuẩn bị cho lộ trình giảm tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn theo quy định của NHNN. Song việc nhiều ngân hàng thực hiện cùng lúc có thể gây hiệu ứng không tốt, làm cho mặt bằng lãi suất huy động chung bị ảnh hưởng, gây khó cho DN vay vốn. Vì khi ngân hàng tăng lãi suất huy động, tăng chi phí hoạt động chắc chắn sẽ tác động đến mặt bằng lãi suất cho vay sau này.
Tùy theo khẩu vị rủi ro của ngân hàng, với những DN tốt, chắc sẽ vẫn được vay lãi suất tốt, song với các DN bình thường nhất là DNNVV, khi lãi suất huy động tăng lên, tôi nghĩ, các ngân hàng khó có thể giữ lãi suất cho vay như cũ.
Do vậy, theo tôi chỉ một mũi tên văn bản nhắc nhở của NHNN bắn tới nhiều mục tiêu: ghìm cương lãi suất huy động lại không để tăng cao, tránh méo mó thị trường vốn ngắn hạn, tạo tâm lý kỳ vọng lãi suất cao. Nhắc nhở trên rất kịp thời trước thời điểm bước vào mùa kinh doanh cao điểm, nhu cầu vốn DN cao, khi đó các ngân hàng đua nhau tăng lãi suất để vừa huy động thêm vốn, vừa phải giữ chân khách hàng sẽ làm cho mặt bằng lãi suất chung bị ảnh hưởng, phá bĩnh tính ổn định của thị trường.
Những hình thức xử lý NHNN đưa ra theo ông có đủ răn đe các NHTM?
Theo tôi, động thái nhắc nhở bằng văn bản của NHNN đã đưa ra hình thức xử lý khá quyết liệt như vậy các NHTM phải dè chừng. Bởi nó sẽ tác động trực tiếp đến “miếng cơm, manh áo” của chính những ngân hàng đó. Chạy đua lãi suất không chỉ làm giảm NIM của ngân hàng, nhất là khi bị NHNN kiểm soát thu hẹp room tín dụng chắc chắn tác động nhiều đến hoạt động kinh doanh của họ. Vì thế, nhắc nhở trên của NHNN vừa ổn định tâm lý thị trường vừa mang tính cảnh báo các ngân hàng đừng tự làm khó mình. Các NHTM nên nhớ, tăng lãi suất huy động có thể đơn giản nhưng tăng lãi suất cho vay rất khó.
Xin cảm ơn ông!
