Làm gì để soán 'ngôi vương' của tiền mặt trong thanh toán?

Tại hội thảo "Hướng đến một xã hội không dùng tiền mặt", do Ngân hàng Nhà nước tổ chức sáng 15/1 tại TP.HCM, các chuyên gia nêu thực trạng, và quan trọng hơn là giải pháp để thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam.

Tiền mặt vẫn 'xưng vương'

Theo các chuyên gia, dù thanh toán điện tử đang chuyển dịch theo hướng tích cực, tiền mặt hiện vẫn thống trị trong giao dịch thanh toán tiêu dùng, không chỉ tại Việt Nam.

Nghiên cứu của MasterCard chỉ ra có tới 85% giao dịch mua bán nhỏ lẻ trên thế giới trong năm 2013 vẫn được tiến hành bằng tiền mặt.

Đến năm 2016, một khảo sát của hãng tư vấn G4S cũng cho thấy ở khu vực châu Âu vẫn còn tới 60% giao dịch bán lẻ được thực hiện với sự hỗ trợ của tiền mặt.

Thanh toán tiền mặt trên toàn thế giới vẫn có khuynh hướng tăng bất chấp xu hướng mở rộng các phương tiện thanh toán điện tử, bao gồm cả thanh toán di động.

Trên toàn thế giới, tỷ lệ tiền mặt trong lưu thông so với GDP năm 2016 tăng lên 9,6% từ mức 8,1% của năm 2011.

75% trong số 24 nước tham gia khảo sát trên báo cáo rằng tiền mặt được sử dụng nhiều hơn 50% cho các giao dịch thanh toán bán lẻ ở đất nước mình. Chỉ có 2 nước cho thấy sự sụt giảm đáng kể trong thanh toán tiền mặt là Hàn Quốc và Thụy Điển.

Tiền mặt vẫn đang là phương thức thanh toán phổ biến ở Việt Nam.

Cần làm gì để soán ngôi tiền mặt?

Theo Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Kim Anh, hướng đến một xã hội phi tiền mặt dường như là một quá trình không thể đảo ngược.

Theo bà Kim Anh, trong năm 2018, hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng đã xử lý an toàn 137,6 triệu giao dịch với giá trị 73 triệu tỷ đồng, gấp 13 lần GDP.

Hành lang pháp lý cho thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng hoàn thiện khi có 76 đơn vị đã triển khai dịch vụ thanh toán qua Internet và 41 đơn vị triển khai thanh toán qua di động.

Một số ngân hàng đã nghiên cứu, hợp tác triển khai các công nghệ, giải pháp mới vào hoạt động thanh toán trên thiết bị di động như xác thực sinh trắc học, mã phản hồi nhanh (QR Code), mã hóa thông tin thẻ (Tokenization), thanh toán phi tiếp xúc (contactless), công nghệ mPOS…

Cần có nhiều giải pháp thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt.  Ảnh minh họa: Samsung.

Ông Phạm Tiến Dũng, Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước, cho biết tính đến cuối tháng 9/2018, cả nước có 18.170 ATM và 294.500 máy POS; cùng hơn 101 triệu thẻ ngân hàng được phát hành. Số lượng tài khoản cá nhân tiếp tục tăng, đạt gần 75 triệu tài khoản cá nhân. Đến giữa năm 2018, cả nước có trên 43 triệu người có tài khoản tại ngân hàng, chiếm khoảng trên 60% người từ 15 tuổi trở lên.

"Dù vậy, việc thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt trong nền kinh tế còn gặp những trở ngại. Đó là thói quen, tâm lý dùng tiền mặt của người dân còn phổ biến. Tâm lý e ngại khi tiếp cận với công nghệ thanh toán mới; cơ sở hạ tầng thanh toán tập trung chủ yếu ở khu vực đô thị, chưa vươn tới được khu vực nông thôn là rào cản thanh toán không dùng tiền mặt"- ông Phạm Tiến Dũng nói.

Tại hội thảo, đại diện một số ngân hàng, doanh nghiệp, nhìn nhận một rào cản khác là người dùng sợ tốn phí giao dịch, doanh nghiệp ngại phí chiết khấu, thậm chí thanh toán qua ngân hàng, các doanh nghiệp sợ minh bạch thuế nên còn cân nhắc.

Để giải quyết những rào cản này, sắp tới, Ngân hàng Nhà nước sẽ tăng cường ứng dụng các dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt mới, hiện đại phục vụ thanh toán dịch vụ công và chi trả an sinh xã hội như thanh toán qua QR Code, điện thoại di động, Internet, thẻ phi tiếp xúc...

Về rào cản liên quan đến bảo mật, ông Lê Mạnh Hùng, Cục trưởng Cục công nghệ thông tin, Ngân hàng Nhà nước, cho biết nhiều tổ chức tín dụng đã triển khai áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế về an ninh bảo mật như ISO 27001, PCI DSS. Số lượng các tổ chức tín dụng đạt các tiêu chuẩn này đã tăng lên hàng năm.

Đối với các giao dịch điện tử, để đảm bảo an toàn cũng như thuận tiện cho khách hàng, nhiều ngân hàng đã triển khai các giải pháp xác thực mới như xác thực bằng sinh trắc học (vân tay, tĩnh mạch lòng bàn tay, giọng nói), chữ ký số trên mobile; thanh toán sử dụng QR code.

Ngân hàng Nhà nước cũng sẽ triển khai một số giải pháp nhằm tăng cường bảo mật để người dùng yên tâm thanh toán qua các kênh không tiền mặt. 

Về phía các ngân hàng, theo ông Dũng, các đơn vị này phải trang bị hệ thống hỗ trợ giám sát giao dịch điện tử, điều tra gian lận, từng bước tổng hợp, phân tích dữ liệu của khách hàng và xây dựng bộ quy tắc để phát hiện và ngăn chặn sớm các gian lận.

Ngân hàng cũng xây dựng các tiêu chí và phần mềm để xác định giao dịch bất thường dựa vào thời gian, vị trí địa lý, tần suất giao dịch, số tiền giao dịch, số lần đăng nhập sai quá quy định hoặc các dấu hiệu bất thường khác.

Đồng thời, ngân hàng xây dựng trung tâm điều hành an ninh mạng để theo dõi, giám sát và ngăn chặn kịp thời các hành vi xâm nhập, tấn công mạng.

Theo Bình Nguyên
Zing