Đối lập giữa lợi nhuận các ngân hàng với khó khăn của doanh nghiệp và người dân: Quốc hội đề nghị Chính phủ báo cáo rõ

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nhắc đến một số điểm sáng nổi bật trong điều hành kinh tế vĩ mô năm 2021 như dự kiến đạt 8/12 chỉ tiêu đạt mục tiêu kế hoạch đề ra; kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiểm soát ở mức thấp, CPI bình quân 9 tháng tăng 1,82%, cả năm ước tăng dưới 4%, đạt mục tiêu đề ra.

Một số ngành như thông tin truyền thông, viễn thông, bưu chính, bảo hiểm, tài chính, ngân hàng, chế biến, chế tạo liên quan đến dược phẩm, thiết bị y tế… đã tận dụng tốt cơ hội để tăng trưởng…. Tuy nhiên, ông Thanh cũng đề cập tới vấn đề nổi cộm trong lĩnh vực ngân hàng.

"Mặt bằng lãi suất cho vay đã giảm, tuy nhiên vẫn chưa phù hợp, hài hòa giữa lợi nhuận của các ngân hàng thương mại với khó khăn của doanh nghiệp và người dân. Doanh nghiệp vẫn rất khó khăn trong việc tiếp cận tín dụng ưu đãi. Đề nghị báo cáo rõ hơn các hoạt động hỗ trợ của các ngân hàng thương mại đối với doanh nghiệp, người dân, người lao động và nguy cơ gia tăng nợ xấu", báo cáo nêu.

Báo cáo cũng dẫn khảo sát của Viện Quản trị Doanh nghiệp vừa và nhỏ cho biết hiện chỉ có khoảng 30% doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận được với nguồn vốn từ ngân hàng, còn lại 70% phải tiếp tục sử dụng nguồn vốn tự có hoặc vay từ các nguồn không chính thức với chi phí cao. Gói vay không lãi suất 16.000 tỷ đồng hỗ trợ doanh nghiệp trả lương cho người lao động trong dịch chỉ giải ngân được 0,26%.

Ngoài ra, Ủy ban Kinh tế ghi nhận công tác điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, mặt bằng lãi suất giảm, tăng trưởng tín dụng đạt 7,39% (cùng kỳ tăng 4,99%), dự kiến cả năm khoảng 12%. Ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tiếp tục là động lực tăng trưởng của toàn nền kinh tế (9 tháng tăng 6,05%).

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội Vũ Hồng Thanh.

Chỉ số sản xuất công nghiệp 9 tháng của một số địa phương tăng cao (Ninh Thuận tăng 32,6%; Đắk Lắk tăng 25%; Hải Phòng tăng 19,7%...) là những tín hiệu tích cực về sự hồi phục mạnh mẽ khi dịch COVID-19 được kiểm soát. An ninh lương thực cơ bản được bảo đảm; ngành nông nghiệp 9 tháng đầu năm tăng 3,32% (cùng kỳ năm 2020 tăng 1,65%; năm 2019 tăng 0,74%), tiếp tục đóng vai trò bệ đỡ của nền kinh tế trong khó khăn.

Xuất, nhập khẩu hàng hóa 9 tháng đầu năm tăng cao (24,4%). Hoạt động đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, ứng dụng khoa học, công nghệ được đẩy mạnh; chuyển giao công nghệ sản xuất vắc-xin, trang thiết bị phòng, chống COVID-19 đạt kết quả bước đầu. Hoàn thành các kỳ thi tốt nghiệp, tuyển sinh cao đẳng, đại học. Hoạt động văn hóa, xã hội khắc phục điều kiện dịch bệnh, tổ chức được một số hoạt động với hình thức phù hợp, chủ yếu là trực tuyến.

Công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật tiếp tục triển khai tích cực. An ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội được giữ vững, số vụ phạm tội giảm 3,56%. Công tác quốc phòng, an ninh, chủ quyền biên giới quốc gia được giữ vững; các hoạt động đối ngoại song phương và đa phương, cấp cao được triển khai chủ động, kịp thời, hiệu quả; "ngoại giao vắc-xin" tiếp tục đạt kết quả tích cực….

Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ quan tâm, đánh giá kỹ hơn một số vấn đề:

Chiến lược ứng phó dịch bệnh gắn với hỗ trợ, thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế ở cấp độ quốc gia và địa phương còn hạn chế; Công tác phòng, chống dịch vẫn còn tình trạng lơ là, chủ quan, sợ chịu trách nhiệm ở một số nơi; việc áp dụng các biện pháp cách ly, phong tỏa, hạn chế di chuyển, công tác phối hợp tại một số địa phương còn lúng túng, cứng nhắc, thiếu tính đồng bộ, chưa được điều chỉnh kịp thời. Tỷ lệ tiêm vắc-xin đã tăng khá nhanh nhưng còn thấp so với thế giới.

Cán cân thương mại 9 tháng ước nhập siêu 2,13 tỷ USD; tỷ trọng xuất khẩu khu vực kinh tế trong nước còn thấp. Thu NSTW dự kiến hụt thu khá lớn (28-29 nghìn tỷ đồng), ảnh hưởng không nhỏ đến triển khai nhiệm vụ và vai trò chủ đạo của NSTW. NSĐP dự kiến vượt thu, đề nghị báo cáo bổ sung, làm rõ nguyên nhân các khoản thu vượt dự toán, nhất là khoản tăng thu từ đất. Tình hình nợ thuế còn cao, gian lận, trốn thuế, nhất là đối với hoạt động kinh doanh trên môi trường mạng còn phức tạp. Đề nghị đánh giá đầy đủ, tổng quan về nguyên nhân của việc phải lùi thời điểm thực hiện cải cách tiền lương.

Phân bổ, giải ngân đầu tư công rất chậm, đến hết tháng 9/2021 mới đạt 47,38% (cùng kỳ là 56,33%); 36 Bộ, cơ quan trung ương giải ngân rất thấp và 20 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới 40% (Bắc Kạn 11,8%; thành phố Cần Thơ 17,65%; An Giang, 21%...).

Công tác cơ cấu lại, cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp nhà nước và sắp xếp, đổi mới các đơn vị sự nghiệp công quá chậm và chưa đạt kết quả như yêu cầu. Chưa tận dụng được sự phát triển mạnh mẽ của thị trường chứng khoán để đẩy mạnh cổ phần hóa, thu hút nhà đầu tư tiềm năng.

Về hoạt động doanh nghiệp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị đánh giá hiệu quả việc áp dụng phương thức "ba tại chỗ", "một cung đường, hai điểm đến"; việc yêu cầu xét nghiệm nhiều lần, giá xét nghiệm cao... đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, hợp tác xã.

Số lao động mất việc làm, thất nghiệp tăng cao, thu nhập giảm mạnh, tiềm ẩn nguy cơ mất an ninh trật tự, an toàn xã hội; số lượng lao động có việc làm phi chính thức gia tăng. Đề nghị báo cáo cụ thể, thực chất tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng, thiếu hụt lao động, chuyên gia với số lượng lớn tại một số địa phương, khu công nghiệp….