“Kinh tế 2016 sẽ không thay đổi gì lắm so với 2015”

TS. Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho biết: “Năm 2016 kinh tế vẫn không thay đổi gì lắm so với 2015, nếu chúng ta kỳ vọng quá sợ rằng sẽ thất vọng nhiều”.

Năm 2015 kinh tế Việt Nam có nhiều chuyển biến tích cực, việc ký kết các hiệp định thương mại quốc tế đang mở ra những cơ hội đi cùng với thách thức. Làm thế nào để nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong bức tranh kinh tế 2016? Đó là nội dung chia sẻ của các chuyên gia đầu ngành, các nhà nghiên cứu kinh tế trong nước và quốc tế, các doanh nghiệp dẫn đầu trong ngành hàng sản xuất, tiêu dùng trong hội thảo Kinh tế Việt Nam - Triển vọng 2016 do CEO Club tổ chức chiều ngày 11/11/2015 tại khách sạn Sheraton, TP.HCM.

Nhiều doanh nhân đã bán đô la cho ngân hàng

Phát biểu tại hội thảo, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho rằng năm 2016, Ngân hàng Nhà nước sẽ tập trung điều tiết chính sách tiền tệ hợp lý.

Theo bà Nguyễn Thị Hồng, thời điểm này còn quá sớm để chia sẻ những chỉ tiêu, định hướng cụ thể, nhưng có thể chia sẻ những định hướng nhất quán của Ngân hàng Nhà nước, xuyên suốt trong điều hành những năm tiếp theo.

Việc điều hành chính sách tiền tệ vẫn đối mặt với cơ hội 2016 rất rõ, những kết quả đạt được trong điều hành vĩ mô đã cho những dấu hiệu tích cực, là tiền đề để bước vào kế hoạch 2016-2020.

Cơ hội thứ hai là nền kinh tế Việt Nam đã, đang hội nhập mạnh mẽ vào kinh tế thế giới, các hiệp định được ký kết đang mở ra nhiều cơ hội nếu chúng ta tận dụng được.

Kèm với cơ hội, vẫn còn không ít các khó khăn thách thức. Hai khó khăn lớn nhất phải đối mặt là độ mở nền kinh tế quá lớn, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu trên 100% GDP. Việt Nam như con thuyền bé nhỏ ra biển cả, kinh tế thế giới đã làm cho các nước không ai có thể miễn nhiễm với khủng hoảng thế giới, việc điều hành rất khó khăn.

Mặc dù thời gian qua, Chính phủ có hướng điều hành rất nhất quán tái cơ cấu kinh tế từ chiều rộng sang chiều sâu, đã có diễn biến tích cực nhưng còn khó khăn, vốn doanh nghiệp hoạt động phụ thuộc vào hệ thống ngân hàng, thách thức với việc cân đối vốn để phát triển kinh tế và bảo đảm an toàn hoạt động ngân hàng là vô cùng khó khăn.

Không thể một sớm một chiều phát triển hệ thống tài chính để giảm thiểu áp lực với ngân hàng.

Chia sẻ về mục tiêu nhất quán 2016, Phó thống đốc cho rằng, sứ mệnh của Ngân hàng Nhà nước là thực hiện hai nhiệm vụ, đó là điều hành chính sách tiền tệ phải điều hành theo đúng chỉ tiêu lạm phát để ổn định kinh tế vĩ mô. Là thành viên của Chính phủ, nhiệm vụ ngân hàng trung ương kiểm soát các tổ chức tính dụng, bảo đảm cung cấp dịch vụ tài chính cho tất cả các thành phần kinh tế.

Năm 2016, về mục tiêu chính sách tiền tệ, vẫn kiên định để kiềm chế lạm phát, tháo gỡ khó khăn cho hoạt động kinh doanh. Nghị quyết 11 của Chính phủ rất toàn diện, để cập đến nhiều chính sách tiền tệ, tài khóa, kiềm chế lạm phát và ổn định chính sách vĩ mô. Có thể có ý kiến về chính sách theo chiều hướng này kia, nhưng các Bộ, Ngành rất kiên định với mục tiêu Nghị quyết 11, có giá trị xuyên suốt trong những năm tiếp theo.

Bám sát chủ trương định hướng của Chính phủ, tổ chức rất nhiều giải pháp để tháo gỡ hoạt động kinh doanh nhưng không rời xa kiểm soát lạm phát. Luôn bảo đảm các phương châm sử dụng, phối hợp đồng bộ các công cụ, giải pháp tiền tệ.

Cụ thể trong điều hành, luôn đặt vị thế đồng Việt Nam được nâng cao nhờ lạm phát được kiểm soát thấp. Luôn đặt ra vấn đề bảo đảm đồng Việt Nam có lợi hơn đồng đô la Mỹ. Đối với lãi suất USD điều chỉnh giảm dần trong các năm qua, góp phần giảm tình trạng đô la hóa rất nhiều. Nhiều doanh nhân đã bán đô la cho ngân hàng, đó là điểm sáng nâng hạng tín dụng Việt Nam.

Về điều hành chính sách tín dụng, theo Phó Thống đốc Nguyễn Thị Hồng, Việt Nam hiện vốn phụ thuộc rất nhiều vào vốn ngân hàng. Điều hành tăng trưởng tín dụng những năm trước đây rất cao so với các nước trong khu vực và thế giới, nên việc bùng nổ tín dụng dẫn đến hệ lụy lạm phát nâng cao, nợ xấu.

Tín dụng sẽ tập trung vào sản xuất kinh doanh như nông nghiệp nông thôn, xuất khẩu, ứng dụng công nghệ cao sẽ được Chính phủ ưu tiên. Chính sách tín dụng sẽ được Ngân hàng Nhà nước gắn chặt với chính sách của nền kinh tế. Vụ tín dụng các ngành kinh tế được lập ra để chuyên về phục vụ các ngành kinh tế theo dõi sát các chính sách tín dụng các bộ ngành, từ đó để xuất và triển khai sát với công cuộc tái cơ cấu nền kinh tế.

Với nguồn vốn ngân hàng, nếu được quy hoạch rõ ràng theo các ngành, các chương trình tín dụng trọng điểm, theo chuỗi cũng được Thống đốc Ngân hàng Nhà nước triển khai xuất phát từ thực tiễn. Qua những chương trình tín dụng thí điểm đó sẽ triển khai trên diện rộng.

[caption id="attachment_8955" align="aligncenter" width="700"] Bà Nguyễn Thị Hồng[/caption]

Trong quá trình tổ chức đưa ra hoạt động ngân hàng phải đi cùng với công tác giám sát, kiểm tra, nhận những phản hồi vướng mắc chính sách để đúc rút, thay đổi, cần sự phối hợp chặt chẽ với các bộ ngành địa phương.

Trong thời gian qua đã có nhiều cuộc kết nối giữa ngân hàng trung ương và địa phương, để tháo gỡ các vướng mắc cụ thể, chúng tôi thấy đây là sự phối hợp tạo sự đồng thuận cao giữa các ban ngành địa phương và trung ương, giải đáp ngay trong thực tế. Phương châm điều hành hiệu quả ấy sẽ được tiếp tục trong những năm tới, bà Hồng nói.

Về xử lý nợ xấu, Ngân hàng Nhà nước sẽ tích cực triển khai các lộ trình phù hợp, quán triệt phương châm tái cơ cấu các tổ chức tín dụng là thường xuyên, liên tục. Hàng ngày chịu tác động của người gửi tiền, người đi vay, phải được tái cơ cấu tài sản nợ liên tục để tránh nguy cơ đổ vỡ ngoài tầm kiểm soát. Nhờ giải pháp tích cực này, nguy cơ đổ vỡ đã bị đẩy lùi.

Trong 2016, Nhà nước tiếp tục xử lý nợ xấu không chỉ nợ xấu cũ, giảm từ 17,2% còn 2,9% tháng 9/2015. Quán triệt phương châm hạn chế nợ xấu mới phát sinh bằng biện pháp hoàn thiện văn bản pháp lý liên quan đến nợ xấu, trong hoạt động thanh khoản, có quản trị rủi ro nội bộ…

Có thể nói trong 4 năm vừa qua, công cụ truyền thông được Ngân hàng Nhà nước coi là rất hữu hiệu là chủ động cung cấp thông tin giải thích chính sách với các cơ quan truyền thông.

Bà Hồng cho biết, cá nhân bà cũng sẵn sàng trả lời phỏng vấn về định hướng chính sách. Năm ngoái khi sự kiện Biển Đông xảy ra, chính sách truyền thông của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước triển khai rất tốt, thị trường tiền tệ ngoại hối ổn định. Kênh truyền dẫn chính sách rất hiệu quả.

Liên quan đến quan ngại diễn đàn nhiều năm nay là chính sách trợ giúp các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nhỏ và vừa ngang bằng với các doanh nghiệp quốc doanh, bảo đảm sự công bằng trước hội nhập TPP, bà Hồng cho biết: “Trên thế giới, chính sách cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa phụ thuộc vào tín dụng, tập trung vào lãi suất trần cho 5 lĩnh vực ưu tiên, thấp hơn 2% so với vay thông thường, những giải pháp tín dụng của Chính phủ, quy định bảo lãnh cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ vay ngân hàng của ngân hàng phát triển nông thôn".

Quỹ bảo lãnh tín dụng địa phương, quỹ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Ngành ngân hàng vẫn tiếp tục triển khai. Tuy nhiên về phía doanh nghiệp, quan hệ doanh nghiệp với ngân hàng là quan hệ giữa người vay và cho vay, phải bảo đảm những điều kiện của các tổ chức tín dụng. Về phía doanh nghiệp, doanh nghiệp vừa và nhỏ có hạn chế về dòng tiền, khả năng trả nợ, quản trị. Hội nhập đòi hỏi sự đồng bộ của các doanh nghiệp, các nhà làm chính sách và ngân hàng.

Năm 2016 kinh tế vẫn không thay đổi gì lắm so với 2015

Phát biểu tại hội thảo, TS. Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho biết: “Năm 2016 kinh tế vẫn không thay đổi gì lắm so với 2015, nếu chúng ta kỳ vọng quá sợ rằng sẽ thất vọng nhiều”.

“Nhiều người nghi ngờ về số liệu của chúng ta, nhưng thực sự có số liệu thực. Ngành nông, lâm nghiệp, thủy sản, năm 2015 thực sự khó khăn, có xu hướng đi xuống. Nguyên nhân căn bản, dài hạn là ở thể chế, cơ cấu, dẫn tới cách thức sản xuất của chúng ta vẫn nghiêng về kinh tế hộ gia đình. Phương thức đó không còn thích hợp nữa, đòi hỏi phải có quy mô sản xuất, canh tác lớn, nhưng điều này lại phụ thuộc vào thể chế, vào luật đất đai”, TS Cung cho biết.

“Thâm hụt cán cân thương mại tăng trở lại, điều đó có nghĩa cơ cấu sản xuất vẫn như trước đây, chưa thể giảm nhập khẩu từ bên ngoài, mặc dù chúng ta đã có ba năm tái cơ cấu kinh tế. Đó là một số biểu hiện tiêu cực về cơ cấu kinh tế Việt Nam”, ông Cung cho biết thêm.

[caption id="attachment_8958" align="aligncenter" width="700"] TS. Nguyễn Đình Cung[/caption]

Ông Cung cho rằng nguyên nhân chính đứng đằng sau con số tăng trưởng kinh tế của Việt Nam là chúng ta đang tồn tại nhiều nghịch lý về giá cả, tiền tệ và kinh tế. Có nghịch lý giữa lãi suất tăng và lạm phát giảm, xảy ra ngay cả khi chính sách tiền tệ tài khóa đã tích cực thay đổi. Tiền ra, giá giảm, nhưng lãi suất không giảm, đó là nghịch lý, thể hiện chúng ta chưa thị trường lắm.

Đồng thời, nợ xấu vẫn còn lớn cũng là nguyên nhân. Mặc dù chúng ta xử lý tỷ lệ nợ xấu giảm nhưng nợ xấu vẫn còn nằm đâu đó, phải có người chịu chi phí đó, chắc chắn là người gửi tiền, người vay tiền, đương nhiên có cả ngân hàng.

“Tỷ giá USD vẫn còn lơ lửng đó, Chính phủ vẫn huy động nhiều, chèn lấn khu vực kinh tế tư nhân. Vốn cho nền kinh tế sẽ bị cạn, gây hệ quả rất lớn, không công bằng, giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp”, ông Cung khẳng định.

Theo ông Cung, ngân sách Nhà nước là điều đáng lo ngại nhất. Tốc độ thu ngân sách đang có xu hướng giảm, và thấp hơn tốc độ tăng chi. Tốc độ tăng chi từ ngân sách thấp hơn so với tốc độ tăng chi thường xuyên. Đương nhiên thâm hụt ngân sách gia tăng trong thời gian mấy năm nay, đó là điều ai cũng nhìn thấy. Vấn đề là mình chưa nhìn thấy điểm dừng của nó. Phải giảm chi, đặc biệt là chi thường xuyên.

Đánh giá bức tranh kinh tế thế giới năm 2016, ông Cung cho rằng kinh tế thế giới vẫn phục hồi nhưng không đồng đều. Kinh tế Trung Quốc đang khắc phục nội tại sang trạng thái “bình thường kiểu mới”, thay đổi khó lường và tác động khó dự đoán.

Kinh tế trong nước theo ông Cung vẫn phục hồi nhưng chậm chạp, tính bền vững chưa chắc nên phụ thuộc khá nhiều vào yếu tố bên ngoài, khi giá cả thay đổi hay có sự kiện gì xảy ra bất thường sẽ làm kinh tế trong nước bị lung lay rất lớn, nhất là chính sách ngân sách và nợ công. Số doanh nghiệp thành lập mới sẽ gia tăng nhưng số lượng giải thế phá sản không giảm.

Ông Cung cũng đưa ra cảnh báo: “Chúng ta đang kỳ vọng rất lớn vào TPP, tuy nhiên ai hưởng lợi từ cơ hội đó? Tôi nghĩ vốn FDI vẫn tiếp tục vào Việt Nam, nếu chúng ta không thúc đẩy cải cách thể chế thì cơ hội vẫn thuộc về FDI, doanh nghiệp Việt Nam vẫn ở ngoài rìa. Tận dụng được cơ hội rất cao của TPP hay không phụ thuộc vào chính chúng ta”.

“Tốc độ cải cách và quy mô cải cách hiện nay theo tôi vẫn còn xa mới đáp ứng yêu cầu cải cách. Tư duy vẫn thiên về “quản”, “kiểm”, như vậy tính sáng tạo của khu vực kinh tế tư nhân rất hạn chế, không đủ nội lực dài hạn để gia nhập vào chuỗi toàn cầu. Thị trường là tự do, Nhà nước phải thay đổi phù hợp với luật chơi bên ngoài.

Nguy cơ tận thu lớn do bội chi lớn đang treo lơ lửng trước mắt. Cải cách doanh nghiệp Nhà nước có vẻ đang tạo sự thay đổi lớn bằng tuyên bố của Thủ tướng Chính phủ. Chính trị năm 2016 vẫn là một năm tập trung vào nhân sự hơn là năm cải cách thể chế, mọi người phải chờ đợi, không ai dám làm điều gì đó rủi ro quá mức”, ông Cung nhìn nhận.

[caption id="attachment_8956" align="aligncenter" width="700"] Ông Hirotaka Yasuzumi.[/caption]

“Nhiều doanh nghiệp vẫn bị thu các khoản phí không minh bạch”

Tại hội thảo, ông Hirotaka Yasuzumi, Giám đốc điều hành Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) tại TP.HCM cho rằng, Việt Nam cần cải cách mạnh mẽ cách chính sách kinh tế, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, giảm thuế cho các tổ chức liên kết kinh tế, tạo môi trường kinh doanh để doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong  nước có thể làm ăn thuận lợi, thoải mái hơn.

“Chúng tôi thấy nhiều thủ tục hành chính cản trở hoạt động doanh nghiệp, có khoảng cách giữa lập và thực hiện chính sách. Nhiều cơ quan Nhà nước áp dụng tùy tiện, các doanh nghiệp vẫn bị thu các khoản phí không minh bạch, ảnh hưởng tới lợi nhuận của doanh nghiệp”, ông Hirotaka Yasuzumi chia sẻ.

Vị lãnh đạo JETRO cũng cho rằng, đối với ngành xuất khẩu, Việt Nam cần phát triển các ngành có lợi thế như ngành may mặc, có lợi thế trong TPP, các ngành lắp ráp sản xuất ô tô có vai trò quan trọng. Hơn nữa cần phát triển các ngành cung cấp nguyên liệu cho các ngành khác như hóa dầu, sắt thép…

Đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa đang gặp khó khăn (chỉ 30% vay được vốn của ngân hàng, 75% thiết bị máy móc bị già cỗi, kinh doanh có tính chất ngắn hạn) do đó Chính phủ phải đẩy mạnh hỗ trợ tài chính cho khu vực kinh tế này (cho vay lãi suất thấp, bảo lãnh tín dụng).

Theo ông Hirotaka Yasuzumi, cải thiện môi trường kinh doanh là điều kiện tiên quyết để phát triển kinh tế, tập trung thúc xuất khẩu các ngành chủ lục thì mới tạo được đột phá trong phát triển kinh tế.

Hiện nay, Việt Nam đang có lợi thế là một số doanh nghiệp Nhật Bản đã chuyển đầu tư từ Trung Quốc sang Việt Nam và ASEAN vì giá nhân công Trung Quốc ngày càng tăng cao. Việt Nam cần có chính sách thu hút đầu tư nước ngoài bằng chính sách thân thiện để tạo thêm giá trị sản xuất và giải quyết việc làm cho lao động được nhiều hơn, ông Hirotaka Yasuzumi nhìn nhận.

[caption id="attachment_8957" align="aligncenter" width="700"] Ông Vaughan Ryan, CEO Nielsen Vietnam[/caption]

Việt Nam và thế giới sẽ tiêu dùng online nhiều hơn

Phát biểu tại hội thảo, ông Vaughan Ryan, CEO Nielsen Vietnam đã đưa ra những nhận định về thói quen và xu hướng tiêu dùng năm 2016 của Việt Nam và thế giới.

Theo ông Vaughan Ryan, năng lực mua sắm của Việt Nam đang tăng lên mỗi ngày. Vì những tiện ích về cơ sở hạ tầng cũng như kết nối xã hội rất thuận tiện khiến hành vi tiêu dùng của người dân thay đổi.

Trong một môi trường online thay đổi hàng giờ, hàng phút thì quan điểm “cá lớn nuốt cá bé” đã được thay bằng quan niệm “cá nhanh nuốt cá chậm”. Do đó, chỉ cần nắm bắt được xu hướng thị trường và đáp ứng nhu cầu thị trường sẽ thành công.

Chẳng hạn, gia đình tại Việt Nam không còn nhiều mô thức tập trung nhiều thế hệ mà thế hệ trẻ hiện nay tự lập sớm hơn, có người trẻ thành đạt sớm và mua căn hộ ở riêng ngay khi chưa lập gia đình… Điều này tạo nên một quan điểm mới về cách sống và quan điểm mới về tiêu dùng, họ sẽ tiêu dùng cho bản thân nhiều hơn và có thể vay tiền ngân hàng để chi tiêu chính đáng.

Đặc biệt, việc mua hàng trên mạng của giới trẻ đang gia tăng mạnh với các trang mạng bán hàng trực tuyến như: Zalora, Lazada…

Sự hỗ trợ trong kết nối cộng đồng của các mạng xã hội như: Facebook, Zalo, Twitter… đã tác động rất nhiều đến hành vi mua sắm khi các trang quảng cáo bán hàng online liên tục được “đẩy” vào các trang này. Đôi khi người vào mạng xã hội không mua ngay khi nhìn thấy quảng cáo bán hàng này nhưng nó cũng giúp người tiêu dùng ghi nhận dạng và ghi nhớ có những trang bán hàng đó, ông Vaughan Ryan cho biết.

Theo nhận định của ông Vaughan Ryan, sự nổi lên của tầng lớp trung lưu trên thế giới đang gia tăng mạnh và đến năm 2030 sẽ tăng gấp 3 lần. Đây sẽ là tầng lớp mua hàng đông đảo trong tương lai.

Tại Việt Nam, hiện nay TP.HCM là nơi mua sắm sầm uất nhất, vượt qua cả Hà Nội.

“Khi chúng tôi làm nghiên cứu xem người tiêu dùng tin tưởng như thế nào về các thương hiệu của các sản phẩm trên thị trường thì người người tiêu dùng Việt Nam lựa chọn Vinamilk, Acecook… họ chọn sản phẩm Việt Nam mà không chọn sản phẩm xuất xứ từ Trung Quốc”, ông Vaughan Ryan cho biết.

Bên cạnh đó, 60% dân số Việt Nam vẫn tập trung tại các vùng chưa phát triển nhanh. Doanh nghiệp cần thấy rằng cần phát triển tiêu dùng tại các thị trường xa xôi.

Theo ông Vaughan Ryan, chiều hướng tiêu dùng luôn thay đổi và luôn luôn kết nối. Trạng thái xã hội online trên thế giới ngày một tăng trong thế hệ 21-34 tuổi và họ sử dụng các thiết bị điện tử rất nhiều.

Chẳng hạn, xu hướng “điện tử hóa” trong gia đình Mỹ cũng rất cao. Ở Mỹ trung bình có 7 thiết bị điện tử trong một gia đình.

“Ở Mỹ gia đình tôi là một gia đình Apple. Buổi sáng thức dậy chụp cái iphone hay khi đi ngủ cũng để iphone bên cạnh và online mọi lúc mọi nơi. Đây là những thị trường mới chúng ta cần phải thâm nhập”, ông Vaughan Ryan chia sẻ.

Nếu trước kia chúng ta đọc báo giấy thì nay chúng ta đọc online là chủ yếu. Ngay cả việc quảng cáo cũng đọc online tăng hơn trước.

Tuy nhiên, người tới 80% người Mỹ vẫn xem quảng cáo trên tivi dù mạng xã hội rất phát triển. Vậy việc chuyển đổi quảng cáo truyền thống theo mạng xã hội thì làm thế nào?

Trả lời cho câu hỏi này, ông Vaughan Ryan cho rằng, chúng ta có thể quảng cáo trên game, vì thế hệ trẻ hiện nay cũng chơi game online rất nhiều.

Thế giới bây giờ là ‘thế giới tốc độ’ nên phải chọn phương thức bán hàng nhanh nhất. Bán hàng qua mạng đang tăng lên rất nhanh khi việc mua hàng trên mạng như: mua vé máy bay, mua hàng trên các trang mạng trực tuyến đang diễn ra hằng ngày.

Trang web Lazada đang rất phát triển và tăng trưởng 3 lần/tháng, họ cũng lên kế hoạch phát triển hàng tháng. Hay tại Trung Quốc, mạng Alibaba đang lớn mạnh rất nhanh và họ lấy được tiền từ quảng cáo rất nhiều, ông Vaughan Ryan lấy ví dụ.

Theo Bizlive